1- مقدمه

دانایی مهم‌ترین سرمایه هر سازمان است و سازمانی که از این موهبت بیشتر برخوردار باشد یقیناً با چالش‌های موجود بهتر برخورد می‌کند و در عرصه‌های رقابت موفق‌تر خواهد بود. در عصر حاضر وجود افراد دانش‌پذیر اساس رقابت در فضای جهانی‌شدن است و کامیابی و ناکامی اقتصادی شرکت‌های امروز به کمیت و کیفیت دانش و تخصص آنها بستگی دارد. اغلب سازمان‌ها پذیرفته‌اند که در مقام تنها مزیت رقابتی پایدار، باید به کارکنان خود متکی باشند و به ارتقای دانش، مهارت و قابلیت‌های آنها اهتمام ورزند. ازاین‌رو بقای سازمان‌ها در عرصه رقابت به حفظ، توسعه و بهره‌برداری از قابلیت‌های کارکنان آن منوط شده است و سازمانی که نتواند مهارت، دانش و دانایی خود را توسعه دهد و از آن در افزایش بهره‌وری استفاده کند، قادر نیست هیچ‌یک از منابع خود را به نحو مطلوب توسعه دهد (حیدری تفرشی، 1386).

مدیریتدانش،فرایندخلقوتسهیم،انتقالوحفظ دانشبه‌گونه‌ایاستکهبتوانآن‌ رابهشیوه‌ایاثربخشدر سازمان به کاربرد (Hafman et al, 2005). مدیریت دانش مطالعه استراتژی، فرایند و فن‌آوری به‌منظور کسب، انتخاب، سازمان‌دهی، تصمیم و کاربرد تخصص‌ها و اطلاعات حیاتی برای کسب‌وکار جهت بهبود کیفیت تصمیم‌گیری و بهره‌وری سازمان است (Tanin and Peng, 2007). همچنین فرایندی است که به سازمان‌ها جهت تسلط بر اطلاعات و دانش مهم که بخشی از حافظه سازمان است و معمولاً در یک قالب بدون ساختار بوده در یک قالب و شکلی که بتواند بین افراد مبادله شود، وجود داشته باشد و دانش که شکلی از سرمایه است در کل سازمان برای موفقیت سازمان توسعه یابد (Lai and Lee, 2007).

کارآفرینی و به‌تبع آن کارآفرینی سازمانی، پدیده‌ای پیچیده و چندبعدی است و تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار می‌گیرد. نهادینه کردن کارآفرینی در سازمان‌ها، به‌ویژه سازمان‌های دولتی مستلزم رویکردی سامانمند، واقع‌گرایانه و بلندمدت است و رویکردهای جزئی و کوتاه‌مدت کارساز و مفید نخواهند بود (حق‌شناس و همکاران، 1386). کارآفرینی سازمانی پدیده‌ چندبعدی بوده و بعضی از ابعاد آن سرمایه‌گذاری مخاطره‌آمیز، کارآفرینی درون‌سازمانی و بازسازی راهبردی است. سرمایه‌گذاری مخاطره‌آمیز شرکتی بر ایجاد کسب‌وکارهای جدید در داخل یا خارج شرکت تمرکز دارد. کارآفرینی درون‌سازمانی بر افرادی که موجب ایجاد کارآفرینی در سازمان می‌شود تمرکز دارد و بازسازی راهبردی بر فرمول‌سازی مجدد راهبرد، سازمان‌دهی مجدد و تغییر سازمانی که منجر به ترکیب منابع می‌شود تمرکز داشته و نتیجه آن اغلب مزیت رقابتی است (Hisric et al, 2006).

1-2- بیان مسئله

بزرگ‌ترین چالش در مدیریت دانش اطمینان اعضاء به سازمان و اطمینان بین خود اعضاء برای اشتراک دانش استفاده مجدد از دانش برای دستیابی به نتایج است (عدلی، 1383). در شرایط رقابتی حاضر، اجرای ابزارها و روش‌های مدیریت دانش به‌عنوان واکنش مناسبی به پدیده اقتصاددانشی است (Canter, 2009). سازمان‌های متعالی از طریق اندازه‌گیری، مدیریت و توسعه منابع ناملموس، شامل سرمایه انسانی، سرمایه ساختاری و سرمایه ارتباطی و نیز با به‌کارگیری فرایند و استراتژی‌های خلق، کسب، تسهیم و کاربرد دانش به بهبود عملکرد حوزه منابع انسانی کمک می‌کنند (قلیچ لی، 1389، ص 201).

همان‌طور که در ابتدا اشاره‌شده، مدیریت دانش به‌عنوان ابزاری کارآ در عرصه فنّاورانه امروزی در راستای بهبود وضعیت کارآفرینی در سازمان عمل خواهد کرد، این امر سبب خواهد شد تا سازمان با تکیه‌بر دانش کارکنان نسل‌های گذشته و امروزی و با مدیریت صحیح آن قدم‌های بهتر، عملیاتی‌تر و نتیجه‌بخش‌تری در راستای اهداف کلان و چشم‌اندازهای پیشرو برداشته، با خلق ایده‌های جدید، ارائه محصولات و خدمات نوین سعی در جذب هرچه بیشتر مشتریان نموده و نسبت به سایر رقبا بهتر عمل نمایند. هرچند سازمان بنادر به‌عنوان یک سازمان دولتی درزمینهٔ فراهم‌آوری بسترهای لازم به‌منظور تخلیه و بارگیری کالاهای وارداتی و صادراتی تجار فعالیت تقریباً انحصاری دارد، اما اداره کل بنادر و دریانوردی استان مازندران به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین بنادر ایران در رقابت با سایر بنادر شمالی کشور به لحاظ داشتن نیروهای دانشی و سرمایه‌های فکری بیشتر نسبت به سایر بنادر این قابلیت رادار است تا با بهره‌گیری از این ظرفیت‌های بالقوه، داشته‌های کارکنان خود را در راستای بهبود فرایندهای جاری سازمانی، تبدیل اداره کل به یک سازمان کارآفرین و نهادینه‌سازی فرهنگ کارآفرینی سازمانی در کارکنان به کار گیرد و در سطح عملیاتی در جهت افزایش تمایل تجار به سرمایه‌گذاری در این بندر به‌منظور افزایش درآمدهای حاصل از تخلیه و بارگیری قدم بردارد. با توجه به اینکه تاکنون هیچ پژوهشی در راستای شناسایی رابطه مدیریت دانش و نحوه بهبود فرایندهای نوآورانه و خلاقانه در راستای کارآفرینی سازمانی در سازمان متبوع با محوریت اداره کل بنادر و دریانوردی استان مازندران صورت نپذیرفته؛ پژوهشگر در تلاش است تا به این پرسش اساسی در پژوهش پاسخ دهد که آیا بین مدیریت دانش و کارآفرینی سازمانی رابطه‌ای وجود دارد یا خیر؟

1-3- ادبیات پژوهش

میرزا و علی در 2011 پژوهشی باهدف بررسی تأثیر سطح آگاهی/ بلوغ مدیریت دانش، گردش مالی، جمعیت‌شناسی، کارآفرینی، نوآوری و اندازه شرکت بر رشد پایدار کسب‌وکارهای کوچک و متوسط کشور پاکستان دریافتند که: 1- بلوغ/سطح آگاهی مدیریت دانش رابطه معناداری با سرمایه سازمانی، خارجی، اجتماعی، فنّاورانه و سرمایه انسانی دارد. 2- رشد پایدار به‌طور قابل‌توجهی با گردش مالی، بلوغ/سطح آگاهی مدیریت دانش، اندازه شرکت، کارآفرینی، نوآوری و ویژگی‌های دموگرافیک نظیر جمعیت‌شناسی و تجربه کاری رابطه دارد (Mirza And Ali, 2011).

تان 2011، در پژوهشی با هدف بررسی اثرات مستقیم و غیرمستقیم گرایش‌ها کارآفرینانه، گرایش‌ها مشتری مدارانه و اشتراک‌گذاری دانش بر عملکرد شرکت‌های صنعت آرایشی و بهداشتی در چین، به نتایج زیر رسید: 1) ابعاد فعال و واکنشی گرایش کارآفرینانه به عملکرد شرکت کمک می‌کند. 2) گرایش مشتری مدارانه و اشتراک‌گذارانش بر عملکرد شرکت اثرات مستقیم و مثبت دارد. 3) نقش تعدیل‌کننده اشتراک‌گذای دانش بر رابطه بین گرایش کارآفرینانه و عملکرد شرکت تأیید شد. 4) هیچ‌گونه تأثیری بین گرایش کارآفرینانه واکنش‌پذیر و عملکرد شرکت‌ها پیدا نشد. 5) اندازه شرکت هیچ تأثیری بر عملکرد شرکت ندارد (Tan, 2011).

طالقانی و همکارانش در سال 2011 در پژوهشی باهدف بررسی رابطه مدیریت دانش و کارآفرینی سازمانی در اداره کل آموزش‌وپرورش استان مازندران دریافتند که: 1) رابطه معناداری بین مدیریت دانش و کارآفرینی سازمانی وجود دارد. 2) رابطه معناداری بین تبادل دانش و کارآفرینی سازمانی وجود دارد. 3) رابطه معناداری بین اشتراک‌گذارانش و کارآفرینی سازمانی وجود دارد. 4) رابطه معناداری بین به‌کارگیری دانش و کارآفرینی سازمانی وجود دارد (Taleghani Et al, 2011).

منفردی راز و همکاران، 2012؛ باهدف بررسی ارتباط بین مدیریت دانش و توسعه کارآفرینی در آکادمی فنی و حرفه‌ای قوچان دریافتند که رابطه معنادار و مستقیمی بین مدیران دانشی و توسعه کسب‌وکار به‌عنوان کارآفرینی در مدارس فنی و حرفه‌ای قوچان وجود ندارد. بین دانش و توسعه شغلی در ارتباط معناداری وجود دارد؛ و بین بینش و توسعه کسب‌وکار ارتباط معناداری وجود دارد (Monfaredi Raz Et al, 2012).

آزاد و مهرابی مجولان در سال 2012 در پژوهشی که باهدف مطالعه بر روی اثرات مدیریت دانش بر کارآفرینی سازمانی در سیستم آموزشی استان تهران انجام دادند دریافتند که محتوای دانش و ابزاردانشی اولویت اول و عوامل دیگر ازجمله مدیریت، اندازه‌گیری دانش و مدیریت تغییر در رده‌های بعد بر روی کارآفرینی تأثیرگذار می‌باشند (Azad And Mehrabi Mojalan, 2012).

بوجیکا و فونتِس فونتِس در سال 2012 در پژوهشی با عنوان دستیابی به دانش و کارآفرینی سازمانی: بینش‌های از کسب‌وکارهای کوچک و متوسط اسپانیایی در بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات، باهدف بررسی تأثیر عوامل محیطی یا داخلی بر سازمان دریافتند که: 1- کسب دانش اثر تعدیل‌کننده معناداری بر رابطه بین کارآفرینی سازمانی و عملکرد دارد اما تأثیر مستقیمی بر عملکرد ندارد؛ و سطوح پایین‌تری از کسب دانش منجر به سطوح بالاتری از نتایج بهتر و کارآفرینی سازمانی شرکت‌ها می‌شود. 2- برای سطوح بالاتر کسب دانش، سطوح کارآفرینی سازمانی افزایش می‌یابد و عملکرد شرکت‌ها کاهش می‌یابد. (Bojica and Fuentes Fuentes. 2012).

قربانی و همکارانش در سال 2012 در پژوهشی باهدف بررسی رابطه بین مدیریت دانش و ابعاد پنج‌گانه (مدیریت، ایده‌ها، مأموریت‌ها، یادگیری سازمانی و کار گروهی با تأکید بر تحقیق سالیس و جونز) SALLIS AND JONES, 2012 دریافتند که: 1- ایده، مأموریت، فرهنگ‌سازمانی و میزان خلق دانش و کارگروهی یک رابطه خطی با توسعه کارآفرینی فردی دارد. 2- بین مدیریت و رهبری و توسعه کارآفرینی فردی کارکنان شهرک‌های صنعتی خراسان رابطه‌ی معناداری وجود ندارد. 3- بین ایده‌ها، مأموریت‌های سازمانی و توسعه کسب‌وکار کارکنان شهرک‌های صنعتی رابطه‌ای وجود دارد. 4- بین استراتژی و کارآفرینی کارکنان شهرک‌های صنعتی رابطه‌ای وجود ندارد. 5- رابطه­ای بین سازمان یادگیرنده و توسعه کارآفرینی کارکنان شهرک‌های صنعتی وجود ندارد. 6- بین کارآفرینی کارکنان شهرک‌های صنعتی و کارگروهی رابطه‌ای وجود دارد. 7- رابطه‌ای بین جنسیت و کارآفرینی کارکنان شهرک‌های صنعتی وجود ندارد (Ghorbani Et al, 2012).

شاد فرد و همکارانش در سال 2013 در پژوهشی باهدف مقایسه بین مدیریت دانش و فرهنگ کارآفرینی بر مزیت رقابتی کارخانه‌های تولیدی استان گیلان دریافتند که: الف- بین فرهنگ کارآفرینی و مزیت رقابتی با توجه به دو مؤلفه کارآفرینی (فردی و سازمانی) رابطه مثبتی وجود دارد. ب- کارآفرینی فردی هیچ تأثیری بر مزیت رقابتی ندارد. ج- مدیریت دانش و مؤلفه‌های آن- کسب دانش، تبادل دانش، پیاده‌سازی دانش و حفاظت دانش - رابطه معناداری با مزیت رقابتی دارد.

د- مؤلفه‌های حفاظت دانش و انتقال دانش کمترین تأثیر را در مزیت رقابتی شرکت‌ها دارند. هـ- مدیریت دانش نسبت به فرهنگ کارآفرینی تأثیر بیشتری بر ایجاد مزیت رقابتی شرکت‌ها دارد (Shadfard Et al, 2013).

خدایی متین و همکارانش در سال 2013 پژوهشی باهدف بررسی تأثیر جهت‌گیری‌های کارآفرینانه بر روی مدیریت دانش در شرکت‌های کوچک و متوسط دریافتند که: بین ریسک‌پذیری و خلق دانش رابطه مثبت و معناداری وجود دارد؛ بین ریسک‌پذیری و انتقال دانش، ذخیره‌سازی و کاربرد دانش رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. بین نوآوری و تمام مؤلفه‌های مدیریت دانش رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. بین فعال بودن و همه عوامل و فرایندهای مدیریت دانش رابطه مثبت و معنادار وجود دارد؛ و متغیرهای ریسک‌پذیری، نوآوری و فعال بودن می‌تواند تغییرات مدیریت دانش را پیش­بینی کند (Khoadi Matin Et al, 2013).

خسروی و اسماعیلی در سال 2013 پژوهشی باهدف شناسایی اجزای مدیریت دانش و اثر آنها بر کارآفرینی سازمانی در اداره کل تأمین اجتماعی استان قم انجام دادند؛ دریافتند که: 1- رابطه معنادار بین مدیریت دانش و کارآفرینی سازمانی وجود دارد. 2- رابطه معنا­داری بین سازمان‌دهی دانش و کارآفرینی سازمانی وجود دارد. 3- رابطه معنا­داری بین تبادل دانش و کارآفرینی سازمانی وجود دارد. 4- رابطه معنا­داری بین اجرای دانش و کارآفرینی سازمانی وجود دارد. 5. رابطه معنا­داری بین پیاده‌سازی دانش و کارآفرینی سازمانی وجود دارد (Khosravi And Esmaili, 2013).

2- روش پژوهش

این پژوهش به جهت ماهیت و اهداف پژوهشگران، ازنظر فایده و غایت در دسته‌بندی تحقیقات کاربردی و ازنظر هدف تحقیقی در دسته تحقیقات توصیفی با مشخصه تحقیق پیمایشی و روش مقطعی، همبستگی با روش همبستگی دومتغیره و تحلیل رگرسیونی چندگانه است.

2-1- جامعه آماری

جامعه آماری پژوهش حاضر را تمامی کارکنان ستادی اداره کل بنادر و دریانوردی استان مازندران شاغل در بنادر نوشهر و فریدون‌کنار در بخش‌های عملیاتی و پشتیبانی (با حداقل تحصیلات کاردانی) را تشکیل می‌دهند. تعداد کل کارکنان بر اساس آخرین اطلاعات موجود تا زمان انجام پژوهش و گردآوری داده‌های آماری، 196 نفر بوده است.

تعداد نمونه‌های این پژوهش بر اساس فرمول کوکران محاسبه گردید.

n= حجم نمونه مناسب جهت انتخاب،

N= تعداد کل کارکنان اداره کل،

p= احتمال وقوع،

q= عدم احتمال وقوع،

= ضریب اطمینان که برابر 1.96 است و

d= مقدار خطای مجاز.

پژوهشگر با مشورت با استاد راهنما و تعدادی از خبرگان اداره کل که قبلاً نیز فعالیت‌های پژوهشی مشابه در این اداره کل انجام داده بودند تعداد کل نمونه انتخابی با احتمال ریزش 20 درصدی، 156 نفر انتخاب گردید. پس از پخش پرسشنامه‌ها بین نمونه‌های آماری همان‌طور که انتظار می‌رفت بخشی از پرسشنامه‌ها تکمیل نگردید و نمونه نهایی این تحقیق به تعداد 133 نفر تقلیل یافت، این تعداد از برآورد اولیه‌ فرمول کوکران بیشتر است. پژوهشگر از روش نمونه‌گیری تصادفی ساده جهت نمونه‌گیری از جامعه آماری استفاده نمود.

2-2- ابزار گردآوری داده‌ها و اطلاعات

جهت اخذ اطلاعات در مورد موضوع و پیشینه تحقیق از روش‌های کتابخانه‌ای (نظیر اینترنت، کتب دانشگاهی مرتبط، مقالات و پایان‌نامه‌های مربوطه با تأکید بر مطالعات و یافته‌های 5 سال اخیر) استفاده‌شده است.در روش میدانی این پژوهش نیز از ابزار پرسشنامه به‌منظور جمع‌آوری داده‌ها بهره‌گیری شد. به این منظور از پرسشنامه مدیریت دانش تعدیل‌شده مدل بهات (2001^[1]) که ابعاد پنج‌گانه مدیریت دانش شامل کسب، خلق، انتقال، ثبت و کاربرد دانش را با طیف 5 درجه‌ای لیکرت موردبررسی قرار داده و در پایان‌نامه‌ی مقطع کارشناسی ارشدحیدر زاده^[2] در سال 1391، مقاله فارسی پذیرفته‌شده در اجلاس ملی داخلی^[3] در سال 1391 و توسط ایران‌زاده و همکارانش^[4] در مجله آنلاین اروپا علوم طبیعی و اجتماعی^[5]به‌صورت مشترک و مستند مورداستفاده و تأیید قرارگرفته، استفاده‌شده است. همچنین به‌منظور بررسی متغیر وابسته پژوهش، از پرسشنامه محقق ساخته کارآفرینی سازمانی که از پایان‌نامه‌های مارگریت الیزابت هیل^[6] و حسینی اقدم^[7] با سطح اندازه‌گیری فاصله‌ای و بر اساس مقیاس 5 درجه‌ای لیکرت به شرح زیر استخراج و پس از مشورت با استاد راهنما و کارشناسان خبره اداره کل تعدیل‌یافته و تهیه شد، مورداستفاده قرار گرفت.

2-3- سنجش پایایی پرسشنامه

در این پژوهش به‌منظور سنجش پایایی پرسشنامه‌ها، یک مرحله پیش‌آزمون انجام گرفت. به این صورت که ابتدا تعداد 30 پرسشنامه در جامعه‌ موردنظر توزیع و پس از سه روز جمع‌آوری گردید، سپس جهت محاسبه ضریب پایایی (به روش آلفای کرون باخ)، داده‌ها در نرم‌افزار SPSS21، واردشده و مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت که نتایج آن در جدول (1) نمایش داده‌شده است. مطابق جدول (1) میزان ضریب آلفای کرون باخ برای پرسشنامه از 70/0 بیشتر بوده که بیان‌کننده قابلیت اطمینان بالای پرسشنامه‌ها و هم‌خوانی سؤالات با یکدیگر است، ازاین‌رو پرسشنامه‌های مورداستفاده در این پژوهش از پایایی لازم و کافی برخوردار می‌باشند.

جدول (1) - پایایی پرسشنامه‌ها

فرضیه‌های پژوهش عبارت‌اند از (1) فرضیه اصلی: بین مدیریت دانش و کارآفرینی سازمانی در اداره کل بنادر و دریانوردی استان مازندران رابطه مثبت و معناداری وجود دارد و (2) فرعی: (الف) بین کسب دانش و کارآفرینی سازمانی در اداره کل بنادر و دریانوردی استان مازندران رابطه مثبت و معنادار وجود دارد، (ب) بین ثبت دانش و کارآفرینی سازمانی در اداره کل بنادر و دریانوردی استان مازندران رابطه مثبت و معنادار وجود دارد، (ج) بین انتقال دانش و کارآفرینی سازمانی در اداره کل بنادر و دریانوردی استان مازندران رابطه مثبت و معنادار وجود دارد، (د) بین خلق دانش و کارآفرینی سازمانی در اداره کل بنادر و دریانوردی استان مازندران رابطه مثبت و معناداری وجود دارد و (5) بین کاربرد دانش و کارآفرینی سازمانی در اداره کل بنادر و دریانوردی استان مازندران رابطه مثبت و معنا‌داری وجود دارد.

3- تجزیه‌وتحلیل داده‌ها

در تحقیق حاضر پس از جمع‌آوری داده‌ها، اطلاعات لازم به‌وسیله پرسشنامه‌های مربوطه که در اختیار کارکنان اداره کل بنادر و دریانوردی استان مازندران قرار داده‌شده بود، همگی کدگذاری و سپس وارد نرم­افزار SPSS شدند. برای تحلیل داده‌های عمومی و جمعیت شناختی جمع‌آوری‌شده از آزمودنی (نظیر جنسیت، وضعیت تأهل، تجربه کاری، تحصیلات و ...) از آمار توصیفی و از آزمون‌های استنباطی (1) آزمون k-s (کولموگروف- اسمیرنوف) جهت بررسی نرمال بودن هر یک از توزیع‌های حاصل از سؤالات و (2) استفاده از آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه برای بررسی رابطه بین متغیرهای مستقل و وابسته،استفاده شد.

3-1- یافته‌ها و آمار توصیفی

در این بخش ابتدا به توصیف داده‌های جمعیت شناختی از چهار منظر جنسیت، وضعیت تأهل، تحصیلات و سابقه خدمتی کارکنان اداره کل بنادر و دریانوردی استان مازندران با استفاده از جداول می‌پردازیم:

3-1-1-جنسیت و تأهل کارکنان

         جدول (3) : توزیع فراوانی متغیر جنسیت                                                          جدول (4) : توزیع فراوانی متغیر وضعیت تأهل

همان‌طور که در جدول (3) مشاهده می‌شود در نمونه موردمطالعه که برابر با 133 نفر است، 14 نفر به این سؤال پاسخ نداده و 119 نفر پاسخ داده‌اند، از این تعداد 11 نفر زن که 2/9 درصد از افراد پاسخ‌دهنده و 108 نفر مرد 8/90 درصد از پاسخ‌دهندگان را تشکیل می‌دهد که نشان از تعداد بیشتر کارکنان مرد نسبت به کارکنان زن دارد. نتایج جدول (4) نشان از آن دارد که بخش عمده‌ای از نمونه آماری این پژوهش ازنظر وضعیت تأهل را افراد متأهل با 84 درصد از کل پاسخ‌دهندگان تشکیل می‌دهند.

3-1-2- تحصیلات و سابقه خدمت کارکنان

طبق جدول (5)، بیشترین افراد نمونه پ ازنظر تحصیلات دارای مدرک لیسانس با 80/59 درصد از کل پاسخ‌دهندگان و کمترین آنها دارای مدرک فوق‌دیپلم با 9/13 درصد از کل پاسخ‌دهندگان می‌باشند. مطابق جدول (6)، بیشترین نمونه آماری این پژوهش ازلحاظ سابقه خدمتی را افراد باسابقه خدمت بین 20 الی 25 سال با 8/20 درصد از کل پاسخ‌دهندگان تشکیل داده و کمترین آن، سابقه خدمتی کمتر از 10 سال که 3/8 درصد از کل پاسخ‌دهندگان را تشکیل می‌دهند، می‌باشند.

                   جدول (5): توزیع فراوانی متغیر تحصیلات                                                               جدول (6): توزیع فراوانی متغیر سابقه

3-2- تحلیل توصیفی متغیرهای تحقیق

آمار توصیفی متغیرهای تحقیق که شامل تعداد، حداقل و حداکثر مقدار و میانگین و انحراف معیار استاندارد است در جدول (7) نشان داده می‌شود:

جدول (7): آمار توصیفی متغیرهای تحقیق

با توجه به جدول (7) ملاحظه می‌گردد که میانگین متغیرهای تحقیق نزدیک به عدد 3 هستند، به‌طوری‌که کمترین مقدار مربوط به متغیر کسب دانش بوده و برابر 9860/2 و بیشترین مقدار مربوط به متغیر ثبت دانش با میانگین 4083/3 بوده است و سایر متغیرها در این بازه قرارگرفته‌اند.

3-3- آمار استنباطی

قبل از انجام آزمون‌های آماری باید از توزیع نرمال بودن داده‌ها جهت انتخاب روش آزمون مناسب، آگاهی یافت؛ لذا برای نیل به این هدف از آزمون کولموگروف اسمیرنوف استفاده‌شده است. جهت بررسی ادعای نرمال بودن متغیرهای تحقیق به گونه زیر عمل می‌شود:

جدول (8): آزمون کلموگروف اسمیرنوف

بر اساس جدول (8)؛ با توجه به اینکه سطح معنادار تمامی داده‌ها بیش از 05/0 است، ازاین‌رو می‌توان گفت که توزیع داده‌های به‌دست‌آمده از پرسشنامه نرمال است. به همین منظور برای آزمون فرضیه‌ها از آمار پارامتریک می‌توان استفاده کرد.

3-3-1- فرضیه فرعی اول

رابطه مثبت و معناداری بین کسب دانش و کارآفرینی سازمانی کارکنان اداره کل بنادر و دریانوردی استان مازندران وجود دارد.

جدول (9): ضریب همبستگی پیرسون بین کسب دانش و کارآفرینی سازمانی

به‌منظور بررسی رابطه همبستگی بین دو متغیر از دو فرض H₀ و H₁استفاده می‌شود به‌طوری‌که H₀ فرض عدم وجود رابطه مثبت و معنا­داری بین دو متغیر را بیان می‌کند و H₁فرض مخالف مبنی بر وجود رابطه مثبت و معنا­داری بین دو متغییر را نشان می‌دهد. بر اساس جدول (9)، با توجه به اینکه سطح معنی­داری کوچک‌تر از 05/0 بوده است؛ بنابراین فرض عدم وجود رابطه همبستگی مثبت و معنادار بین کسب دانش و کارآفرینی سازمانی رد شده و رابطه همبستگی مثبت و معنادار بین کسب دانش و کارآفرینی سازمانیتأیید می‌شود؛ بنابراین در سطح خطای 01/0 و با سطح اطمینان 99% می‌توان گفت که بین کسب دانش و کارآفرینی سازمانیرابطه مثبت معنادار وجود دارد.

3-3-2- فرضیه فرعی دوم

رابطه مثبت و معناداری بین ثبت دانش و کارآفرینی سازمانی کارکنان اداره کل بنادر و دریانوردی استان مازندران وجود دارد.

جدول (10): ضریب همبستگی پیرسون بین ثبت دانش و کارآفرینی سازمانی

بر اساس جدول (10)، سطح معنادار کوچک‌تر از 05/0 است، فرض عدم رابطه همبستگی مثبت و معنادار بین ثبت دانش و کارآفرینی سازمانی رد شده و فرض وجود رابطه همبستگی مثبت و معناداری بین ثبت دانش و کارآفرینی سازمانی با میزان همبستگی 666/0 تأیید می‌شود؛ بنابراین در سطح خطای 01/0 می‌توان گفت که بین ثبت دانش و کارآفرینی سازمانی رابطه مثبت و معنادار وجود دارد.

3-3-3- فرضیه فرعی سوم

رابطه مثبت و معناداری بین خلق دانش و کارآفرینی سازمانی کارکنان اداره کل بنادر و دریانوردی استان مازندران وجود دارد.

جدول (11): ضریب همبستگی پیرسان بین خلق دانش و کارآفرینی سازمانی

بر اساس جدول (11)، سطح معنادار کوچک‌تر از 05/0 بوده و مقدار آن برابر با صفر است؛ ازاین‌رو فرض عدم وجود رابطه همبستگی مثبت و معنادار بین خلق دانش و کارآفرینی سازمانی رد شده و فرض وجود رابطه همبستگی مثبت و معنادار بین خلق دانش و کارآفرینی سازمانی با میزان همبستگی 664/0 تأیید می‌شود؛ بنابراین در سطح خطای 01/0 می‌توان گفت که بین خلق دانش و کارآفرینی سازمانیرابطه همبستگی مثبت و معنادار وجود دارد.

3-3-4- فرضیه فرعی چهارم

رابطه مثبت و معنادار بین انتقال دانش و کارآفرینی سازمانی کارکنان اداره کل بنادر و دریانوردی استان مازندران وجود دارد.

جدول (12): ضریب همبستگی پیرسون انتقال دانش و کارآفرینی سازمانی

بر اساس جدول (12)، سطح معنادار کوچک‌تر از 05/0 است؛ بنابراین فرض عدم وجود رابطه همبستگی مثبت و معناداری بین انتقال دانش و کارآفرینی سازمانی رد شده، فرض وجود رابطه همبستگی مثبت و معناداری بین انتقال دانش و کارآفرینی سازمانی با میزان همبستگی 843/0 تأیید می‌شود؛ بنابراین در سطح خطای 01/0 و با سطح اطمینان 99% می‌توان گفت که بین انتقال دانش و کارآفرینی سازمانی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.

3-3-5- فرضیه فرعی پنجم

رابطه مثبت و معناداری بین کاربرد دانش و کارآفرینی سازمانی کارکنان اداره کل بنادر و دریانوردی استان مازندران وجود دارد.

جدول (13): ضریب همبستگی پیرسون بین کاربرد دانش و کارآفرینی سازمانی

بر اساس جدول (13)، سطح معنادار کوچک‌تر از 05/0 بوده و مقدار آن برابر با صفر است؛ بنابراین فرض عدم وجود رابطه همبستگی مثبت و معنادار بین کاربرد دانش و کارآفرینی سازمانی رد شده، فرض وجود رابطه همبستگی مثبت و معنادار بین ثبت دانش و کارآفرینی سازمانی با میزان همبستگی 722/0 تأیید می‌شود. ازاین‌رو در سطح خطای 01/0 و با سطح اطمینان 99% می‌توان گفت که بین کاربرد دانش و کارآفرینی سازمانی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.

3-4- فرضیه اصلی

رابطه مثبت و معنادار بین مدیریت دانش و کارآفرینی سازمانی کارکنان اداره کل بنادر و دریانوردی استان مازندران وجود دارد.

جدول (14): ضریب همبستگی پیرسون مدیریت دانش و کارآفرینی سازمانی

بر اساس جدول (14)، سطح معنا­داری کوچک‌تر از 05/0 است؛ ازاین‌رو فرض عدم رابطه همبستگی مثبت و معنا­داری بین مدیریت دانش و کارآفرینی سازمانی رد شده، فرض وجود رابطه همبستگی مثبت و معنادار بین مدیریت دانش و کارآفرینی سازمانی با میزان همبستگی 922/0 تأیید می‌شود؛ بنابراین در سطح خطای 01/0 و سطح اطمینان 99% می‌توان گفت که بین مدیریت دانش و کارآفرینی سازمانی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.

3-4-1- رگرسیون چندگانه

با توجه به اینکه در همبستگی جهت رابطه دوطرفه است و پژوهشگر نمی‌داند که کدام متغیر روی متغیر دیگر تأثیرگذار است؛ لذا به‌منظور آگاهی از این مورد جهت نتیجه‌گیری دقیق‌تر لازم است از رگرسیون چندگانه (به دلیل وجود چند متغیر مستقل) استفاده گردد. در رگرسیون به دنبال برآورد رابطه‌ای ریاضی و تحلیل آن هستیم به‌طوری‌که به کمک آن کمیت یک متغیر مجهول را با استفاده از متغیر یا متغیرهایی معلوم و تبیین کرد. شیوه کار رگرسیون این‌گونه است که نخست باید معناداری کل مدل رگرسیون آزمون شود که این کار با جدول آنالیز واریانس صورت می‌گیرد سپس باید معنا­دار بودن تک‌تک ضرایب متغیرهای مستقل با استفاده از جدول ضرایب صورت ‌بگیرد.

جدول (15): ضریب همبستگی داده‌ها در رگرسیون چندگانه

با توجه به جدول (15)، در تحلیل رگرسیون خطی ساده، بین ابعاد مدیریت دانش و کارآفرینی سازمانیضریب همبستگی 936/0 وجود دارد و متغیرهای مستقل قادر به تبیین 877/0 درصد تغییرات متغیر وابسته است و با توجه به اینکه ضریب دوربین واتسون در بازه بین 5/1 تا 5/2 قرارگرفته و برابر با 975/1 است، بنابراین فرض استقلال خطاها پذیرفته‌شده و امکان استفاده از مدل رگرسیون وجود دارد.

جدول (16): تحلیل واریانس رگرسیون

در تحلیل واریانس فرض بر عدم وجود رابطه خطی بین متغیرها بررسی می‌شود به‌عبارت‌دیگر با در نظر گرفتن رابطه خطی بین متغیرها و فرض‌های آماری به شکل زیر به تحلیل جدول فوق می‌پردازیم:

 همان‌طور که در جدول (16) مشاهده می‌شود، سطح معنادار کوچک‌تر از 05/0 و برابر با صفر است بر این اساس فرض برابری  با عدد صفر رد می‌شود؛ بنابراین تحلیل واریانس، اعتبار مدل رگرسیون خطی را تأیید می‌کند. خروجی نهایی رگرسیون طبق جدول (16) ضرایب استانداردشده و غیراستاندارد شده رگرسیون را برای تأثیر مدیریت دانش بر کارآفرینی سازمانی را نشان می‌دهد.

جدول (17): ضریب استاندارد و غیراستاندارد رگرسیون

با توجه به آنچه در جدول (17) به‌دست‌آمده، دو گونه ضرایب استاندارد و غیراستاندارد آورده شده است. ضرایب غیراستاندارد رگرسیون به دلیل اختلاف در واحدهای اندازه‌گیری متغیرها امکان مقایسه بین متغیرها ازنظر میزان تأثیرگذاری روی متغیر وابسته را نداشته‎‎‎‎‎‎ به این منظور از متغیر استاندارد بهتر می‌توان به مقایسه متغیرها پرداخت. با توجه به سطح معنادار عدد ثابت به‌عنوان عرض از مبدأ و متغیرهای مستقل که کوچک‌تر از 05/0 بوده و برابر با صفر است؛ می‌توان گفت که مدیریت دانش توان پیش‌گویی کارآفرینی سازمانی را دارد و تمامی متغیرهای مستقل و عدد ثابت را می‌توان در معادله رگرسیون وارد کرد. معادله رگرسیون بین ابعاد مدیریت دانش و کارآفرینی سازمانی به‌صورت زیر است:

X₁=کسب دانش

X₂=ثبت دانش

X₃=خلق دانش

X₄=انتقال دانش

X₅=کاربرد دانش

Y =کارآفرینی سازمانی