1- مقدمه

تصمیم‌گیری در مورد مکان استقرار مؤسسه تولیدی یا خدماتی، یکی از اساسی‌ترین تصمیمات سازمان‌ها به­شمار می‌رود که می‌تواند در جهت‌گیری‌های استراتژیک سازمان­، نقش اساسی ایفا کند و بر سودآوری سازمان در بلندمدت اثر می‌گذارد. به‌گونه‌ای که اگر در انتخاب مکان، بررسی‌های لازم صورت نگیرد این امر می‌تواند حیات سازمان را در بلندمدت تحت تأثیر قرار دهد. تصمیم‌گیری‌های چند شاخصه رهیافت‌هایی هستند که با رتبه‌بندی و گزینش یک یا چند معیار از میان مجموعه‌ای از معیارها سروکار دارند. تصمیم‌گیری‌های چند­معیاره چهارچوب مؤثری را برای مقایسه معیارهای انتخاب شناگاه‌ها بر اساس ارزیابی معیارهای متفاوت به­­دست می‌دهند. با توجه به اینکه معیارها در دنیای واقعی معمولاً وابسته به یکدیگر هستند، رهیافت‌های سنتی در این‌­­ باره به شکل مناسبی قابل بکارگیری نیستند، به همین دلیل ساعتی در سال 1996، فرآیند تحلیل شبکه‌ای را که توسعه‌یافتة فرآیند تحلیل سلسله‌ مراتبی است، برای به­دست آوردن مجموعه‌ای از وزن‌های مناسب برای معیارها، معرفی می‌کند. تصمیم‌گیری نتیجة فرآیند انتخاب یک گزینة بهتر از بین دو یا چند گزینه متفاوت است که ما را در راه رسیدن به آرمان نهایی کمک می‌کند. اهمیت تصمیم‌گیری تا حدی بالا است که برخی از نظریه‌پردازان مانند هریت سایمون آن را مترادف با کل فرآیند مدیریت دانسته‌اند (آذر و رجب‌زاده، 1389). به‌طورکلی، کیفیت مدیریت تابع کیفیت تصمیم‌گیری است زیرا کیفیت طرح و برنامه‌ها، اثربخشی، کارآمدی راهبردها و کیفیت نتایج آنها، همگی تابع کیفیت تصمیم‌های مدیریتی است. در بیشتر موارد، تصمیم‌گیری‌ها هنگامی ‌مطلوب و رضایت‌بخش است که بر اساس چندین معیار (کمی‌ یا کیفی) صورت گرفته باشند. در تصمیم‌گیری چندمعیاره که در دهه‌های اخیر مورد توجة پژوهشگران بوده است به‌جای استفاده از یک معیار سنجش بهینگی، از چندین معیار استفاده می‌شود. مدل‌های MCDM[1] به دو دستة عمدة مدل‌های چندهدفه^[2] و مدل‌های چندشاخصه^[3] تقسیم می‌شود. در حالت کلی مدل‌های چندهدفه به ‌منظور طراحی و مدل‌های چندمعیاره، به ‌منظور انتخاب گزینة برتر بکار می‌روند. تفاوت اصلی مدل‌های تصمیم‌گیری چندهدفه با مدل‌های چندمعیاره آن است که اولی در فضای تصمیم‌گیری پیوسته و دومی در فضای تصمیم‌گیری گسسته تعریف می‌شوند (ابراهیمی و میرزایی مقدم، 1394). تکنیک MCDM که از جمله تکنیک‌های کمی ‌است را می‌توان به‌طور تقریبی در پنج دسته تقسیم‌بندی کرد: تصمیم‌گیری‌های چندشاخصه (مبنای عمومی‌ مدل‌های وزن‌دار خطی)، بهینه‌سازی با اهداف چندگانه (مبنای عمومی ‌از مدل‌های برنامه‌ریزی خطی/ریاضی)، رهیافت‌های آماری، رهیافت‌های هوشمند و دیگر روش‌‌ها (عالم تبریز و باقرزاده، 1388). تاکنون مقاله‌ای به بررسی شناگاه‌ها و معرفی معیارها و رتبه‌بندی آنها نپرداخته است. در این مقاله، برای اولین بار، ضمن معرفی و دسته‌بندی معیارهای انتخاب شناگاه‌ها به رتبه‌بندی این معیارها با استفاده از روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره پرداخته شده است. هدف از این پژوهش رتبه‌بندی معیارهای انتخاب شناگاه‌ها می‌باشد. برای تحقق این هدف از روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره، استفاده شده است.

1-1- بیان مسئله و ضرورت انجام تحقیق

موقعیت جغرافیایی ویژه و تنوع پدیده‌های طبیعی باعث شده تا ایران پنجمین کشور دارای جاذبة گردشگری در جهان شناخته شود. درحالی‌که بررسی‌های انجام ‌شده بر اساس آمار سازمان جهانی جهانگردی، حاکی از درصد کم جذب گردشگر در ایران است. با توجه به روند رو به توسعه و سودآوری این صنعت در کشورهایی که در زمینة طبیعت‌گردی سرمایه‌گذاری کرده‌اند، می‌توان این صنعت را صنعتی همسو با محیط‌زیست و با بهره‌دهی بالا در نظرگرفت (عزیزابراهیم و علیجانی، 1392). علاوه منافع این صنعت، مکان‌یابی شناگاه‌ها از جهاتی دیگر نیز دارای اهمیت است. کیفیت آب تضمین‌کنندة سلامت شناگران است. سالانه تعداد زیادی از شناگران به علت وجود شاخص باکتریایی در آب در معرض بیماری‌های مختلفی از قبیل دستگاه گوارش، تنفسی و حساسیت‌های پوستی قرار می‌گیرند (وید و همکاران، 2010). حساسیت امنیت شناگران در سواحل نیز به‌طور مستقیم به انتخاب مکان بهینه شناگاه‌ها بر می‌گردد. امنیت به ‌عنوان یکی از شاخص‌های مهم، بر این امر اشاره دارد که مدیریت سواحل لازم است توجة بیشتری را معطوف این مسئله نمایند (چن و باو، 2016). با توجه به اهمیت حفظ سلامت و توسعة محیطی ایمن و شاد جهت ترغیب گردشگران به استفاده از امکانات ساحلی و پایین آوردن صدمات و تعداد غریق در سواحل شمالی کشور، احتیاج به شناخت دقیق معیارهای ساخت شناگاه اهمیت می­یابد.

1-2- پیشینة پژوهش

پژوهش‌های زیادی در زمینة مکان‌یابی انجام شده است. فتانت و خراسانی‌نژاد (2015) در پژوهش خود برای یافتن مکان مناسبی برای نیروگاه بادی ساحلی، از ترکیبی از روش‌های MCDM استفاده کردند. هدف از این پژوهش انتخاب بهترین مکان از بین چهار گزینة موجود در بندر دیلم در جنوب ایران بود. در این پژوهش از ترکیبی از روش‌های تحلیل شبکه‌ای فازی[4]، الکترو فازی[5] و دیمتل فازی[6] برای توسعة سیستم پشتیبان تصمیم‌گیری[7] استفاده کردند.

لوزانو و همکاران (2013) مطالعه‌ای در حوزة ارزیابی مکان‌های بهینة نیروگاه‌های خورشیدی فوتوولتاییک در جنوب اسپانیا انجام دادند. روش مورد استفاده ترکیبی از روش‌های MCDM و^[8]GIS است. این ترکیب یک ابزار تحلیلی مناسبی را به وجود ‌آورد که منجر به جمع‌آوری داده‌های وسیع کارتوگرافیک و آلفانامریک شد و نهایتاً باعث ساده‌سازی محاسبات در روش معیارهای چندگانه شد.کازیمیراس و همکاران (2015) برای انتخاب مکان بندرگاه آب‌های عمیق در دریای بالتیک شرقی از روش‌های MCDM استفاده کردند. چارچوب این مدل پیشنهادی شامل ترکیبی از روش‌های تحلیل سلسله‌مراتبی^[9]و ARAS-F^[10]بود.

ذوقی و همکاران (2015) در پژوهش خود به معرفی ابعاد مختلف انرژی خورشیدی و نقش حیاتی آن در زندگی آیندة بشر پرداختند. هدف از این پژوهش بهینه‌سازی مکان‌یابی پانل‌های خورشیدی در استان اصفهان بوده است. روش بکار رفته در این تحقیق بر اساس منطق فازی، ترکیب خطی موزون^[11] و AHP است. مختاریان و ونچه (2012) برای تعیین مکان احداث کارخانه‌های لبنیات از روش‌های MCDM استفاده کردند. در این مقاله یک روش جدید فازی تاپسیس بر اساس امتیازات راست و چپ پیشنهاد شد.

مولوت اویان (2013) درخصوص مکان‌یابی نیروگاه‌های خورشیدی به انجام پژوهش پرداختند. انرژی خورشیدی ازجمله انرژی‌های تجدیدپذیر پاک محسوب می‌شود که در سال‌های اخیر در ترکیه بررسی‌های زیادی روی آن انجام شده است. وی، ترکیبی از روش‌های AHP و GIS را برای انتخاب مکان مناسب، نیروگاه‌های خورشیدی استفاده کرده است. روش AHP برای ارزیابی اهمیت و تعیین وزن معیارها بکار گرفته شد.

خاهرو و همکارانش (2014) در پژوهش خود نشان دادند، گسترش شهرنشینی نیاز به وسایل نقلیه و در نتیجه تأمین سوخت را افزایش داده است. ایستگاه‌های پمپ‌بنزین مکانی برای تأمین سوخت‌ها است. ایستگاه‌های پمپ‌بنزین بسیار پراهمیت و درعین‌حال یکی از تسهیلات پرخطر است که نیاز به مطالعه برای انتخاب مکان احداث دارد. آنها از تکنیک GIS و روش AHP استفاده کردند.

‌هافر و همکاران (2016) درزمینة انرژی‌های تجدیدپذیر مانند انرژی بادی به مطالعه پرداختند. هدف آنها از این تحقیق بهبود ارزیابی مکان از طریق رویکرد MCDM جامع بود که معیارهای تکنولوژی، اقتصاد، اجتماعی،سیاسی و محیطی را یکپارچه می‌کرد. از رویکرد GIS مبتنی بر AHP استفاده کردند. طباطبایی و امیری (1394) برای تعیین مکان مناسب نیروگاه‌های بادی با توجه به معیارهای اقلیم (سرعت باد، سرعت باد غالب و دما)، جغرافیا (ارتفاع از سطح دریا، شیب)،       اقتصادی ـ اجتماعی (فاصله از راه‌های ارتباطی، فاصله از شهرها، فاصله از روستاها)، زیست‌محیطی (فاصله از مناطق حفاظت‌شده، کاربری اراضی و فاصله از رودخانه) و زمین‌شناسی (فاصله از کانون‌های زلزله و فاصله از گسل‌ها) در محیط GIS با استفاده از فرآیند AHP در استان بوشهر به مکان‌یابی پرداختند.

2- روش تحقیق

این پژوهش مدلی ترکیبی از روش‌های تحلیل شبکه‌ای فازی، دیمتل فازی و تاپسیس را ارائه می‌دهد. شکل کلی این روش در نمودار (1) نشان داده شده است.

نمودار (1): مدل پیشنهادی پژوهش

2-1-ارائه مدل ترکیبی پژوهش

ترکیب دو تکنیک ANP و DEMATEL به این صورت است که ابتدا با استفاده از روش دیمتل روابط درونی بین معیارهای فرعی و اصلی تعیین ‌شده و سپس ماتریس نهایی دیفازی و نرمال می‌شود، این ماتریس در واقع بخشی از سوپرماتریس ناموزون ANP را تشکیل می‌دهد. بخش دیگری از سوپرماتریس ناموزون نیز با توجه به مقایسات زوجی بین عوامل در ANP مشخص و وارد سوپر ماتریس می‌شود. به ‌عنوان ‌مثال اگر مدلی متشکل از (3) عامل اصلی (c) و (4) عامل فرعی (s) داشته باشیم، روابط درونی بین عوامل اصلی و روابط درونی بین عوامل فرعی در قالب دو ماتریس جداگانه با استفاده از روش دیمتل تعیین می‌شوند. تأثیر عوامل اصلی بر روی عامل هدف و نیز تأثیر عوامل فرعی بروی عامل اصلی مربوط به هرکدام نیز با استفاده از ANP مشخص شده و وارد سوپرماتریس ناموزون می‌شود. جدول (1) بیانگر سوپرماتریس ناموزون نمونه بالا بوده که قسمت‌های خاکستری آن با استفاده از روش ANP و قسمت‌های داخل کادر با روش دیمتل محاسبه می‌شوند (شاه بندرزاده و سعیدی، 1392). درنهایت پس از تشکیل سوپرماتریس ناموزون، سایر مراحل به‌مانند روش ANP انجام می‌شوند و سوپرماتریس محدود می‌شود. در این روش ترکیبی ابتدا مراحل مربوط به روش دیمتل و سپس مقایسات زوجی مربوط به فرآیند ANP، انجام می‌شود.

جدول (1):  سوپرماتریس روش ترکیبی دیمتل و ANP

2-2-معیارهای پژوهش

در این قسمت معیارهایی که بر انتخاب مکان مناسب شناگاه‌ها تأثیرگذارند، در جدول (2) آورده شده است. بنا بر مطالعه‌ای که بر روی پژوهش‌های داخلی و خارجی انجام شد، تعداد 3 بعد (شرایط اقلیمی، دسترسی و محیط، آلودگی محیطی) و 13 زیر معیار انتخاب شدند. معیارهای انتخاب‌شده از بین 17 معیار و به روش دلفی انتخاب شدند. این معیارها در پرسشنامه وزن­دهی به معیارها، مورد بررسی کلی خبرگان قرار گرفت.

جدول (2): معیارهای پژوهش

3-2-مراحل روش دیمتل فازی

روش دیمتل به ‌وسیلة برنامة علوم بشر انستیتو مموریال باتل ژنو، بین سال‌های 1972 و 1976 ایجاد شد. این روش ابزاری علمی‌ و مفید به ‌خصوص برای نمایش ساختار پیچیدة  Zروابط علی و معلولی به‌ وسیلة نمودار و یا ماتریس است (نخعی کمال‌آبادی و باقری، 1387). ویژگی مهم دیمتل، کاربرد آن درزمینة MCDM است که روابط متقابل بین متغیرها را ساختاردهی می‌کند. پس از شناسایی ارتباط بین متغیرها، نتایج دیمتل می‌تواند در فرآیند تحلیل شبکه‌ای، جهت اندازه‌گیری وابستگی‌ها و بازخورد میان معیارهای مشخصی بکارگرفته­شود (آذر و همکاران، 1392). مراحل این روش به ‌صورت زیر است (صفایی قادیکلایی و همکاران، 1392).

   گام اول: برای تعیین روابط داخلی، خبرگان مقایسة زوجی را بر اساس شدت اثر و جهت، بین متغیرها تنظیم کرده و در ماتریس n×n به نام A به نمایش می‌گذارند     که  نمایانگر درجة تأثیر معیار i بر j است. این ماتریس اولیه ماتریس ارتباط مستقیم فازی است.

 گام دوم: پس از تشکیل ماتریس ارتباطات اولیه، باید نرمال‌‌سازی شود. با توجه به ماتریس A، ماتریس نرمال‌شدة X با استفاده از رابطة زیر حاصل می‌شود.

                                                                                                                             (1)  

گام سوم: پس ‌از آنکه ماتریس نرمالایزشده X حاصل شد، ماتریس روابط کل، با استفاده از روابط زیر قابل محاسبه است که I ماتریس واحد می‌باشد. اگر  باشد سه ماتریس قطعی قابل تعریف است که عناصرش از ماتریس نرمال شده X استخراج شده‌اند:

                                                                                                                             (2)                                                                                                                                (3)

                                                                                                                          (4)

 با توجه به  این ماتریس‌های جزئی قطعی، ماتریس ارتباط کلی T با استفاده از روابط ذیل، محاسبه شده و به‌ صورت ماتریس زیر به نمایش گذاشته می‌شود:

                                                                                                                                                                 (5)

,                                                                                                                                     (6)

گام چهارم: محاسبة ماتریس روابط داخلی: در این گام پس از دیفازی‌سازی ماتریس روابط کل، آن را با استفاده از یکی از روش‌های نرمال­سازی نرمال نموده تا مجموع هر ستون در ماتریس روابط کل، برابر یک گردد. پس از نرمال­سازی، ماتریس روابط درونی جهت جاگذاری در سوپرماتریس غیروزنی ANP حاصل خواهد شد. درواقع ماتریس خروجی دیمتل ماتریس ارتباط درونی نامیده می‌شود که به‌ عنوان بخشی از سوپر ماتریس روش ANP می‌باشد.

3-3-مراحل روش ANP فازی

روش ANP شکل توسعه‌یافته روش AHP است که اولین بار توسط ساعتی در سال 1996 بیان شد. درحالی‌که AHP تنها یک رابطة یک‌سویه میان سطوح مختلف تصمیم‌گیری را برقرار می‌سازد، روش ANP شکل کلی‌تری را بین سطوح تصمیم همراه با روابطشان در نظر می‌گیرد (حبیب زارع احمدآبادی و فاطمه قاسمی، 1394). در این پژوهش برای محاسبة بردارهای وزن، از فرآیند تحلیل شبکه‌ای فازی که بر روش آنالیز توسعه^[12]مبتنی است، استفاده شده است. روش آنالیز توسعه‌ای توسط پژوهشگر چینی به نام چانگ در سال 1996 برای تکنیک AHP فازی ارائه شده است. تکنیک مورد استفاده در این پژوهش توسعة روش چانگ است (رمضانی و همکاران، 1392).

گام اول: بسط مرکب فازی

برای محاسبة مقادیر بسط مرکب فازی از رابطة زیر استفاده نموده و ماتریس محاسبه گردیده است:

                                                                                                                               (8)

 برای محاسبة ماتریس از روابط 9 تا 11 استفاده می‌نماییم:

                                                                                                                                   (9)

                                                                                                    (10)      

                                                                                                            (11)    

گام دوم: محاسبة درجة امکان‌پذیری و ارجحیت:پس از محاسبة ها، باید درجة بزرگی آنها را نسبت به هم به­دست آورد. به‌ طورکلی اگر  و  دو عدد فازی مثلثی باشند، برای محاسبة درجة بزرگی  نسبت به  که به ‌صورت:  نمایش داده می‌شود، بر اساس رابطة 12 عمل می‌نماییم:

                                                                                                          (12)

برای محاسبة رابطة بالا از رابطة 13 که معادل با آن است، بهره گرفته شده است:

                                                                                 (13)                                             

گام سوم: برای محاسبة میزان بزرگی یک عدد فازی مثلثی از میان k عدد فازی مثلثی از رابطة زیر استفاده می‌شود:

                                                                  (14)

چنانچه فرض کنیم که  آنگاه بردار وزن از رابطة (15) به­دست می‌آید. قابل ‌ذکر است که وزن‌های به‌دست‌آمده غیرفازی هستند.

                                                                                                                                    (15)

گام چهارم: نرمال‌سازی

در این گام بردارهای وزن که حاصل مراحل دیگر است، نرمال می‌گردد.

                                                                                                                                                  (16)

3- تجزیه و تحلیل داده‌ها

در این مبحث برای گویاتر شدن نتایج، مراحل جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها بیان خواهد شد. همان‌طور که پیش ‌از این گفته شد، در این تحقیق دو روش ترکیبی برای دستیابی به هدف اصلی پژوهش به کار گرفته‌ شده‌ است. در ادامه نتایج حاصل از هر روش به ‌اختصار آورده شده است.

-1-3اجرای روش دیمتل فازی

برای به‌دست­آوردن روابط بین شاخص‌های اصلی مسئله از تکنیک دیمتل فازی استفاده می‌شود. در اولین گام این روش باید به کمک نظرات افراد خبره تأثیر معیارها و زیر معیارها به کمک مقیاس‌های جدول (3) تشکیل گردد.

جدول (3): طیف مقیاس‌های زبانی برای مقایسات زوجی

 بعد از پر شدن پرسشنامه‌ها توسط خبرگان، نوبت به ادغام نظرات آنان می‌رسد. برای تجمیع نظرات از روش میانگین حسابی استفاده کردیم. پس از محاسبة ماتریس اجماع، باید ماتریس نرمال‌شده را با کمک رابطة (1) به‌دست آوریم که در جدول (4) نمایش داده شده است.

جدول (4): ماتریس نرمال شده X

برای دستیابی به ماتریس ارتباطات کل، از فرمول (5) الی (7) استفاده شده است. به دلیل زیاد بودن محاسبات از آوردن تمام مراحل خودداری شده است و جواب نهایی، یعنی ماتریس ارتباطات معیارها و زیرمعیارها در جداول (5) و (6) آورده شده است.

جدول (5): وزن داخلی بین معیارهای اصلی به‌دست‌آمده

 از ماتریس روابط کلی (ماتریس W22)

جدول (6): وزن داخلی بین زیرمعیارهای به‌دست‌آمده از ماتریس روابط کلی (ماتریس W33)

 در واقع این دو ماتریس خروجی‌های نهایی روش دیمتل برای ورود به سوپرماتریس ANP هستند. در ادامة مراحل انجام روش ANP برای به‌دست آوردن وزن هر یک از عوامل اصلی و فرعی بیان می‌شود.

جدول (7): شدت تأثیرپذیری و تأثیرگذاری معیارها

جهت تحلیل مسئله براساس جدول (7) می‌توان گفت:

 (1) معیار C1 معیاری است که بر همه معیارها اثرگذار است. طبق فرض دیمتل چون R1+D1=7.566 و R1-D1=0.894 می‌باشد، بنابراین می‌توان گفت C1، معیار اصلی است و جهت برنامه‌ریزی باید در اولویت باشد،

  (2) معیار C2 معیاری است که فقط بر معیار C3 اثر می‌گذارد و از معیار C1 اثر می‌پذیرد. از طرفی ازآنجاکه R2+D2=7.755 و R2-D2=0.501 می‌باشد، در این صورت عنصر C2 مشکل اصلی مسئله است و باید حل شود و

 (3) معیار C3 بر معیار C2 اثرگذار است و از معیار C1 و C2 اثرپذیر است و چون R3+D3=8.243 و R3-D3=0.393 گفته می‌شود که C3 مشکل اصلی مسئله است و باید حل شود.

همین روند برای زیرمعیارها نیز انجام می‌شود، بر اساس جدول (8) نتایج زیر حاصل می‌شود. با توجه به میانگین مقادیر R+D که برابر 2.038 می‌باشد، عوامل را به سه دسته تقسیم‌بندی می‌نماییم:

(1) عوامل با R+D بزرگ‌تر از 2.038 و با مقادیر مثبت R-D: عواملی هستند که بیشترین تأثیرگذاری را بر سایر عوامل دارند،

(2) عوامل با R+D بزرگ‌تر از 2.038 و با مقادیر منفی R-D: عواملی هستند که بیشترین تأثیرپذیری را بر سایر عوامل دارند و

 (3) عوامل با R+D کوچک‌تر از 2.038 و با مقادیر منفی R-D: شامل عواملی هستند که ازنظر روابط علی و معلولی اهمیت کمتری دارند.

جدول (8): شدت تأثیرپذیری ‌و ‌تأثیرگذاری‌ زیرمعیارها

عوامل خوشة اول (فاصله از شهر) را می‌توان به‌ عنوان مهم‌ترین یافتة تحقیق که شامل عوامل علی مؤثر بر دیگر عوامل ‌می‌باشد، برشمرد. عوامل خوشة دوم (امنیت، ظرفیت پذیرش شناگر، استاندارد کیفیت آب، پاکیزگی ساحل، فاصله از فاضلاب خانگی و صنعتی) شامل عواملی هستند که بر میزان تأثیرپذیری آنها افزوده شده است. این عوامل تعامل مناسبی با کل سیستم دارند. عوامل خوشة سوم (فاصله از جاده و فاصله از مراکز درمانی) شامل عواملی هستند که در دو دسته قبلی جای نمی‌گیرند و از نظر روابط علی و معلولی اهمیت کمتری دارند. در نمودار (2) عواملی که به هر دسته تعلق دارند، نشان داده‌شده است.

نمودار (2): دسته‌بندی عوامل بر اساسR+D و R-D

-2-3مراحل اجرای روش ANP فازی

در نخستین گام از روش ANP باید مقایسه‌های مربوط به سطح هدف یعنی مقایسات زوجی بین (3) عامل اصلی تعیین شوند. برای این منظور از مقادیر فازی مثلثی مطابق با جدول (9) استفاده شده است.

جدول (9): تبدیل عبارت‌های زبانی به اعداد فازی مثلثی

در گام بعد میانگین هندسی کلیه ماتریس‌ها در قالب یک ماتریس محاسبه ‌می‌شوند. به این منظور اگر اعداد فازی مربوط به ارزیابی تصمیم‌گیرندگان مختلف باشند، در این صورت ارزیابی نهایی مجموع آنها از روابط (17) به­دست می‌آید.

، ،                                                                                  (17)

که در رابطة فوق k تعداد تصمیم‌گیرندگان است. برای دستیابی به ماتریس‌های W21 و W23، طبــق روش چانگ عمل می­شود. نتایج نهایی در جدول (10) آورده شده است. گام بعدی ترکیب بردارها و در واقع تشکیل شبکه یا همان سوپرماتریس است. در روش ترکیبی فرآیند تحلیل شبکه‌ای و دیمتل فازی گروهی، ماتریس روابط بین معیارهای اصلی و فرعی مدل اولیه با استفاده از روش دیمتل محاسبه و در سوپرماتریس وارد می‌شود. با جایگذاری هریک از ماتریس‌های به‌دست‌آمده از روش دیمتل و فرآیند شبکه فازی، سوپرماتریس ناموزون شکل می‌گیرد. درنهایت سوپرماتریس موزون می‌بایست همگرا شود تا سوپرماتریس محدود شده و وزن نهایی عامل‌ها محاسبه شود. جدول (11) وزن نهایی و اولویت هر یک از زیرمعیارهای مکان‌یابی بر اساس سوپرماتریس نهایی شکل می‌گیرد.

جدول (10): وزن به‌دست‌آمده معیارها و زیرمعیارها

در بین معیارهای مکان‌یابی شناگاه (شرایط اقلیمی، دسترسی و محیط و آلودگی محیطی) شرایط اقلیمی ‌و آلودگی محیطی بیشترین اهمیت را دارا هستند. آلودگی محیطی در رتبة دوم جای می‌گیرد. در بین زیر معیارهای منتخب، زیر معیار فاصله از فاضلاب مراکز صنعتی و خانگی دارای بیشترین وزن و زیر معیار متوسط سرعت، باد کمترین وزن را به خود اختصاص داده است.

جدول (11): وزن نهایی و اولویت‌بندی زیرمعیارها

4- نتیجه گیری

هدف از این مطالعه شناسایی و تعیین اهمیت معیارهای مکان‌یابی شناگاه‌ها بود. به این منظور با مرور ادبیات پژوهش، 3 عامل اصلی و 13 عامل فرعی شناخته شد و سپس به ‌منظور تعیین اهمیت هر یک از این عوامل از روش آمیخته تصمیم‌گیری چندمعیاره متشکل از روش‌های دیمتل و فرآیند تحلیل شبکه‌ای استفاده شد. در این پژوهش از نرم‌افزارهای Super Decision 2.4.0 و Microsoft Excel 2010 استفاده شده است. در بین معیارهای مکان‌یابی شناگاه (شرایط اقلیمی، دسترسی و محیط و آلودگی محیطی) شرایط اقلیمی ‌و آلودگی محیطی بیشترین اهمیت را به خود اختصاص دادند. آلودگی محیطی در رتبة دوم جای گرفت. در بین زیر معیارهای منتخب، زیر معیار فاصله از فاضلاب مراکز صنعتی و خانگی دارای بیشترین وزن و زیر معیار متوسط سرعت باد کمترین وزن را به خود اختصاص داده است. موضوع احداث شناگاه نه‌تنها سازمان بنادر و دریانوردی را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد بلکه سازمان‌های هلال‌احمر، محیط‌‌زیست و غیر آن را نیز درگیر خود می‌کند. لذا پیشنهاد می‌شود با توجه به نتایج حاصل از این تحقیق عامل آلودگی محیطی و زیر معیارهای مربوطه را در فعالیت‌های خود بیش‌ازپیش مدنظر قرار دهند. این پژوهش با کمک خبرگان سازمان بنادر و دریانوردی صورت گرفت، پیشنهاد می‌شود همین کار انجام گردد و برای انجام پژوهش از سازمان متولی امر احداث شناگاه‌ها کمک گرفته شود. همچنین برای انجام این سری پژوهش‌ها، می‌توان از سایر تکنیک‌های MCDM و MADM مانند تکنیک ELECTRE استفاده کرد. به‌کارگیری فنون مختلف در این زمینه با نتایج مشابه یا متفاوتی که به­دست می‌دهد