به کارگیری تکنیک فرایند تحلیل سلسله مراتبی(AHP) در بررسی نقاط قوت، ضعف، فرصت وتهدید بنادر جنوب کشورایران
نویسندگان
1 دکتری برنامه ریزی وتحلیل سیستم های اقتصادی ، استادیاروعضو هیات علمی دانشگاه علوم وفنون دریایی خرمشهر
2 ..
چکیده
فرآیند تحلیل سلسله مراتبی AHP کاربرد مطلوبی درحل مسایل تصمیم‌گیری چندمعیاره دارد. بیش ترین کاربرد آن در برنامه ریزی تخصیص منابع وحل مسایل است.تحلیل SWOT ابزاری کارآمد برای شناسایی شرایط محیطی وتوانایی های سازمان هاست ولی به تنهایی، یک ابزار تحلیل دقیق برای تعیین اهمیت فاکتورها و ارزیابی گزینه های مختلف استراتژیک نمی باشد، به این دلیل SWOT کمبودهایی دراندازه گیری وارزیابی عوامل را داراست که فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) این نقایص را برطرف می کند.دراین مقاله از روش دلفی به منظور جمع‌آوری نظرات کارشناسان کلیدی استفاده شده است، در ابتدا با طرح پرسش و مصاحبه حضوری با مدیران ارشد، تصمیم گیران اصلی، کادر متخصص بنادرجنوبی کشور، اطلاعات مورد نیاز جمع آوری شده و با استفاده از نرم افزارExpert Choice ، درجه اهمیت، وزن گروه ها، نسبت سازگاری و انتخاب بهترین استراتژی درهربندر تعیین گردید.نتایج به دست آمده نشان می دهد بهترین استراتژی برای بندرخرمشهرلایروبی اروندرود وتوسعه آبخور کانال ودسترسی موثرتر به بازارعراق، در بندرآبادان استفاده از مزایا وفرصت واقع شدن درمنطقه آزادواندیشیدن به راه کار اجرایی جهت توسعه بندر، در بندرامام خمینی(ره) بهره مندی ازفن آوری اطلاعات ونرم افزارهای عملیات کانتینری وافزایش کانتینرهای ترانشیپی، در بنادر شهید رجایی و بوشهر بهره مندی ازنرم افزارهای عملیات کانتینری وتغییردرقوانین محدود‌کننده خصوصی‌سازی به منظور کاهش تهدیدهای بندرجبل علی و در بندرچابهار ایجاد شبکه ریلی واصلاح وتغییرقوانین خصوصی سازی با هدف کاهش تاثیرات منفی بندرجبل علی می باشد.
کلیدواژه‌ها
1- مقدمه
دنیای امروز، شاهد تغییر و تحولات شگرف در زمینه‌های مختلف می باشد، محیط با عدم اطمینان بسیاری مواجه شده و رقابت از شدت زیادی برخوردارست. از این رو، سازمان‌ها به منظور کسب موفقیت در میدان رقابت، باید از نوعی برنامه‌ریزی بهره گیرند که آینده‌نگر و محیط‌گرا باشد، به‌طوری که علاوه بر شناسایی عوامل و تحولات محیطی در یک افق زمانی بلندمدت، تاثیر آن را بر سازمان و نحوه تعامل سازمان با آن رامشخص نماید. این نوع برنامه‌ریزی در واقع همان برنامه‌ریزی استراتژیک است. دراین نوع برنامه ریزی با بررسی و شناسایی محیط خارجی و داخلی سازمان ها، فرصت‌ها و تهدیدهای محیطی و قوت‌ها و ضعف‌های داخلی و نیز اهداف و ماموریت ها سازمان تنظیم می شود. برای دستیابی به این اهداف و ماموریت ها، به انتخاب بهترین استراتژی‌هایی می‌پردازیم. پایه و اساس این ابزار کارآمد در مدیریت استراتژیک، شناخت دقیق محیط پیرامونی سازمان است. تکنیک فرایند سلسله مراتبی، مسایل پیچیده را بر اساس آثار متقابل آن ها مورد بررسی قرار‌داده و آن ها را به شکل ساده تبدیل می کند و به حل آن می‌پردازد. این روش، تصمیم گیران را قادر می سازد تا اثرات متقابل و هم زمان بسیاری از وضعیت های نامعین وپیچیده را تعیین کنند.
1- 1- پیشینه تحقیق
تاکنون از مدل های تصمیم گیری فرآیند سلسله مراتبی و تحلیل SWOT استفاده های بسیاری درحوزه مطالعات استراتژیک شده است. ازمیان تحقیقات داخلی می توان تحقیق محمد تقی امینی (1389) با عنوان "تدوین استراتژی با روش ماتریس (SWOT)، مطالعه موردی شرکت فراپیوند" را ذکرکردکه ازاین تکنیک به
منظور توسعه سرمایه‌گذاری و تدوین استراتژی نوآوری در محصولات و خدمات همراه با گسترش بازار را نام برد. تحقیق دیگر هم با عنوان" برنامه‌ریزی و مدیریت راهبردی فن آوری اطلاعات، تحلیل SWOT در موزه‌ی رایانه‌ی ایران" توسط ابراهیم ابطحی (1388) انجام گرفته که در این تحقیق از روش تحلیل SWOT برای تعیین راهبردهای فن آوری اطلاعات موزه‌ی رایانه‌ی ایران استفاده شده است. توماس ال ساعتی درسال (2006)" ارزیابی توانایی رویکرد فرآیند تحلیل سلسله مراتبی وتعیین میزان مصرف انواع نوشیدنی درایالات متحده" را ارایه کرد که به تجزیه وتحلیل یک مساله به وسیله تقسیم آن به اجزای سازنده مساله برای مطالعه رفتار اجزا، پرداخته است و بیان نموده فرایند تحلیل سلسله مراتبی AHP روشی برای ایجاد معیارها درحیطه اجتماعی و فیزیکی می باشد. درادامه «گل بایراکتاروگل» «اوزگ اوزاگن» درسال(2008)درمقاله ای با عنوان"یکپارچه بازی مدل کانو،AHPو ماتریس برنامه ریزی QFD وکاربردآن درخدمات کتابخانه ای دانشگاه Dokuze Eylul ترکیه"به منظوریافتن نیازهای دانشجویان کتابخانه دانشگاه Dokuze Eylul و طبقه بندی ازمدل کانو استفاده نمودند. دسته بندی نیازها با عنایت به اهمیت نسبی دانشجویان به وسیله فرآیند تحلیل سلسله مراتبی AHP رتبه بندی گردید و در آخر تمام یافته هابه ماتریس برنامه ریزی انتقال پیدا کردو استراتژی ها برای کتابخانه مرکزی DEU تدوین شد. این تحقیق نیازهای کاربران رابرای خدمات کتابخانه بطورعمیق مورد بررسی قرارداد . این تلاش ها درزمینه یکپارچه سازی متدهایAHP ، کانو و QFDدرخدمات کتابخانه ای به منظور یافتن اغلب نیازهای مهم استراتژیک صورت گرفت.
روش تحلیل سلسله مراتبی بیش از سایر روش ها در علم مدیریت مورد استفاده قرارگرفته است. فرایند تحلیل سلسله مراتبی یکی از معروف ترین فنون تصمیم گیری چند منظوره است که اولین بار توسط توماس ال. ساعتی عراقی الاصل در دهه 1970 ابداع گردید. فرایند تحلیل سلسله مراتبی منعکس کننده رفتار طبیعی و تفکر انسانی است. این تکنیک، مسایل پیچیده را بر اساس آثار متقابل آن ها مورد بررسی قرار می‌دهد وآن ها را به شکلی ساده تبیین کرده به حل آن می‌پردازد. فرایند تحلیل سلسله مراتبی در هنگامی که عمل تصمیم گیری با چند گزینه رقیب و معیار تصمیم گیری رو به روست می‌تواند استفاده شود. معیارهای مطرح شده می‌تواند کمی و کیفی باشند. اساس این روش تصمیم گیری بر مقایسه زوجی نهفته است. تصمیم گیرنده با فراهم آوردن درخت سلسله مراتبی تصمیم آغاز می‌کند. درخت سلسله مراتب تصمیم، عوامل مورد مقایسه و گزینه‌های رقیب مورد ارزیابی در تصمیم را نشان می‌دهد. سپس یک سری مقایسه های زوجی انجام می‌گیرد. این مقایسه ها وزن هر یک از فاکتورها را در راستای گزینه‌های رقیب مورد ارزیابی در تصمیم را نشان می‌دهد.در نهایت منطق فرآیند تحلیل سلسله مراتبی به گونه‌ای ماتریس های حاصل از مقایسه های زوجی را با یکدیگر تلفیق می‌سازد که تصمیم بهینه حاصل آید.
1- 2- ادبیات تحقیق
1- 2- 1- اصول فرآیند تحلیل سلسله مراتبی
توماس ساعتی اصول زیر را به عنوان اصول فرآیند تحلیل سلسله مراتبی بیان نموده و کلیه محاسبات، قوانین و مقررات را بر این اصول بنا نهاده است: (1) شرط معکوسی: اگر ترجیح عنصر A بر عصر B برابر n باشد، ترجیح عنصر B بر عنصر A برابر خواهد بود، (2) اصل همگنی: عنصرA با عنصر B باید همگن و قابل مقایسه باشند. به بیان دیگر برتری عنصر A بر عنصر B نمی‌تواند بی نهایت یا صفر باشد و (3) وابستگی: هر عنصر سلسله مراتبی به عنصر سطح بالاتر خود می‌تواند وابسته باشد و به صورت خطی این وابستگی تا بالاترین سطح می‌تواند ادامه داشته باشد.
1- 2- 2 مدل فرایند تحلیل سلسله مراتبی
به کارگیری این روش مستلزم چهار اقدام عمده می‌باشد: (1) مدل سازی که به واسطه آن مساله و هدف تصمیم‌گیری به صورت سلسله مراتبی از عناصر تصمیم که با هم در ارتباط می‌باشند، در آورده می‌شود. عناصر تصمیم شامل «شاخص های تصمیم گیری» و «گزینه‌های تصمیم» می‌باشد. فرایند تحلیل سلسله مراتبی نیازمند شکستن یک مساله با چندین شاخص به سلسله مراتبی از سطوح است. سطح بالا بیان گر هدف اصلی فرایند تصمیم گیری است. سطح دوم، نشان دهنده شاخص‌های عمده و اساسی "که ممکن است به شاخص‌های فرعی و جزیی تر در سطح بعدی شکسته شود) می‌باشد. سطح آخر گزینه‌های تصمیم را ارایه می‌کند. در نمودار (1) سلسله مراتب یک مساله تصمیم نشان داده شده است.
نمودار (1): فرآیند سلسله مراتبی دریک مساله تصمیم
(2) انجام مقایسه های زوجی بین گزینه‌های مختلف تصمیم، بر اساس هر شاخص و قضاوت در مورد اهمیت شاخص تصمیم با انجام مقایسه های زوجی، بعد از طراحی سلسله مراتب مساله تصمیم، تصمیم گیرنده می‌بایست مجموعه ماتریس هایی که به طور عددی اهمیت یا ارجحیت نسبی شاخص‌ها را نسبت به یکدیگر و هر گزینه تصمیم را با توجه به شاخص‌ها نسبت به سایر گزینه‌ها اندازه‌گیری می‌نماید، ایجاد کند. این کار با انجام مقایسه های دو به دو بین عناصر تصمیم و از طریق تخصیص امتیازهای عددی که نشان دهنده ارجحیت یا اهمیت بین دو عنصر تصمیم است، صورت می‌گیرد. (3) تعیین وزن «عناصر تصمیم» نسبت به هم از طریق مجموعه‌ای از محاسبه های عددی .قدم بعدی در فرایند تحلیل سلسله مراتبی انجام محاسبه های لازم برای تعیین اولویت هر یک از عناصر تصمیم با استفاده از اطلاعات ماتریس‌های مقایسه های زوجی است. (4) ادغام وزن های نسبی به منظور رتبه‌بندی گزینه‌های تصمیم، در این مرحله بایستی وزن نسبی هر عنصر را در وزن عناصر بالاتر ضرب کرد تا وزن نهایی آن به دست آید. با انجام این مرحله برای هر گزینه، مقدار وزن نهایی به دست می‌آید و (5) سازگاری در قضاوت‌ها: به طور تقریب تمامی محاسبه های مربوط به فرایند تحلیل سلسله مراتبی بر اساس قضاوت اولیه تصمیم گیرنده که در قالب ماتریس مقایسه های زوجی ظاهر می‌شود، صورت می‌پذیرد و هر گونه خطا و ناسازگاری در مقایسه و تعیین اهمیت بین گزینه‌ها و شاخص‌ها نتیجه نهایی به دست آمده از محاسبه ها را مخدوش می‌سازد. نرخ ناسازگاری ، وسیله‌ای است که سازگاری را مشخص ساخته و نشان می‌دهد که تا چه حد می‌توان به اولویت‌های حاصل از مقایسه های اعتماد کرد. تجربه نشان داده است که اگر نرخ ناسازگاری کم تر از 10/0 باشد سازگاری مقایسه های قابل قبول بوده و در غیر این صورت مقایسه‌ها باید تجدید نظر شود.
2- روش تحقیق
قلمرو مکانی تحقیق، بنادر جنوبی کشور شامل شش بندر آبادان، خرمشهر، امام خمینی(ره)، شهید رجایی، بوشهرو چابهار می باشد. دراین تحقیق ابتدا به بررسی وشناسایی عوامل محیطی داخلی (نقاط قوت وضعف) وعوامل محیطی خارجی (فرصت ها وتهدیدها ) شش بندرجنوبی کشور پرداخته شد. به این منظور ابتدا متغیرهای موثر با استفاده از روش‌دلفی و مصاحبه با خبرگان، مدیران ارشد، تصمیم گیران اصلی و کادرمتخصص بنادر جنوبی کشور به دست آمده و سپس نظرات کارشناسان کلیدی جمع آوری و اجماع صاحب نظران با هدف دستیابی به بهترین گزینه ها، اولویت ندی آنها و شناسایی عوامل مهم انجام گردید.
|
ساختن سلسله معیار |
|
مرور ادبیات |
|
تجربه کارشناسان مجرب |
|
شناسایی معیارهای ارزیابی |
|
مقایسه زوجی |
|
تحلیل سازگاری سیستم |
|
تحلیل حساسیت |
|
رتبه بندی |
نمودار (2): مدل فرآیند سلسله مراتبی
2- 1- گام های پیاده سازی مدل
2- 1- 1- ساختن مدل سلسله مراتبی
سلسله مراتبی یک نمایش گرافیکی از مساله پیچیده واقعی می باشد که در راس آن هدف کلی مساله و در سطوح بعدی معیار ها و گزینه ها قراردارند، هر چند یک قاعده ثابت و قطعی برای رسم سلسله مراتبی وجود ندارد . سلسله مراتبی ممکن است به یکی از این صورت‌ها باشد (1) هدف- معیارها- زیرمعیار‌ها- گزینه‌ها، (2) هدف- معیارها- عوامل- زیرعوامل- گزینه‌ها. ابتدا مساله رابه یک ساختار سلسله مراتبی تبدیل می کنیم به نحوی که توسط AHP قابل اندازه گیری باشد.هدف انتخاب بهترین استراتژی درسطح اول مدل AHP است وگروه های SWOT درسطح دوم و فاکتورهای درسطح سوم و گزینه های استراتژیک درسطح چهارم مدل قرار دارند.
نمودار (3): تصمیم‌های کلی مساله
2- 1- 2- مقایسه زوجی ومحاسبه و ترکیب وزن‌ها
درجه اهمیت گروه های SWOT را ازطریق مقایسه های زوجی با یک مقیاس مناسب و باتوجه به هدف (انتخاب بهترین استراتژی) اندازه گیری
می شود. محاسبه وزنw1 مد نظرمی باشد. بااستفاده از نرم افزارExpert Choice درجه اهمیت هرگروه رابه دست می آوریم. جدول مربوط به
مقایسه های زوجی گروه هایSWOT به صورت زیر است.
جدول (1):ماتریس مقایسه زوجی گروه های SWOT دربندر خرمشهر
|
درجه اهمیت عوامل SWOT (W1) |
S |
W |
O |
T |
عوامل SWOT |
|
0.480 |
4 |
3 |
2 |
1 |
T |
|
0.240 |
2 |
1.5 |
1 |
|
O |
|
0.159 |
1.3 |
1 |
|
|
W |
|
0.121 |
1 |
|
|
|
S |
|
|
|
|
|
|
CR=0.0 |
جدول (2): ماتریس مقایسه زوجی گروه های SWOT دربندر آبادان
|
درجه اهمیت عوامل SWOT (W1) |
S |
W |
O |
T |
عوامل SWOT |
|
0.319 |
1.5 |
1 |
2 |
1 |
T |
|
0.206 |
1 |
1 |
1 |
|
O |
|
0.291 |
2 |
1 |
|
|
W |
|
0.184 |
1 |
|
|
|
S |
|
|
|
|
|
|
CR=0.03 |
جدول (3): ماتریس مقایسه زوجی گروه های SWOT دربندر امام خمینی (ره)
|
درجه اهمیت عوامل SWOT (W1) |
S |
W |
O |
T |
عوامل SWOT |
|
0.314 |
2 |
1 |
1.5 |
1 |
T |
|
0.309 |
2 |
2 |
1 |
|
O |
|
0.239 |
2 |
1 |
|
|
W |
|
0.138 |
1 |
|
|
|
S |
|
|
|
|
|
|
CR=0.04 |
جدول (4): ماتریس مقایسه زوجی گروه های SWOT دربندرشهید رجائی
|
درجه اهمیت عوامل SWOT (W1) |
S |
W |
O |
T |
عوامل SWOT |
|
0.270 |
1 |
1.5 |
1 |
1 |
T |
|
0.343 |
2 |
2 |
1 |
|
O |
|
0.183 |
1 |
1 |
|
|
W |
|
0.205 |
1 |
|
|
|
S |
|
|
|
|
|
|
CR=0.02 |
جدول (5): ماتریس مقایسه زوجی گروه های SWOT دربندر بوشهر
|
درجه اهمیت عوامل SWOT (W1) |
S |
W |
O |
T |
عوامل SWOT |
|
0.302 |
2 |
1.5 |
1 |
1 |
T |
|
0.331 |
2 |
2 |
1 |
|
O |
|
0.239 |
3 |
1 |
|
|
W |
|
0.127 |
1 |
|
|
|
S |
|
|
|
|
|
|
CR=0.05 |
جدول (6): ماتریسمقایسه زوجی گروه های SWOT دربندر بوشهر
|
درجه اهمیت عوامل SWOT (W1) |
S |
W |
O |
T |
عوامل SWOT |
|
0.333 |
2 |
1 |
2 |
1 |
T |
|
0.235 |
2 |
1 |
1 |
|
O |
|
0.306 |
3 |
1 |
|
|
W |
|
0.125 |
1 |
|
|
|
S |
|
|
|
|
|
|
CR=0.03 |
2- 1- 3- سازگاری سیستم
سطر آخر جدول نسبت سازگاری CR می باشد که برای سنجش اعتبار مقایسه ها کاربرد دارد که اگر بیش تر از 0.1 بود باید مقایسه دوباره صورت گیردزیرا ناسازگاری دارد. مشاهده می شود نسبت های سازگاری همگی کم تر از 0.1 می باشد، بنابراین سیستم سازگار است.
2- 1 – 4- تحلیل حساسیت
دراین مرحله اولویت کلی زیر عوامل SWOT با استفاده از درصدهای محاسبه استخراج می شود و بهترین استراتژی ها براساسSO, WO ,ST ,WT انتخاب می شود.اولویت کلی زیرعوامل SWOT با استفاده از ضرب اولویت های وابسته متقابل عوامل SWOT در اولویت های داخلی زیر عوامل محاسبه می شود. جدول زیر اولویت کلی زیرعوامل SWOT را دربنادر نشان می دهد. در این مرحله درجه اهمیت استراتژی‌ها با توجه به زیر عوامل SWOT هرکدام، محاسبه می گردد. مشاهده نتایج به دست آمده درجدول زیر نشان می‌دهد بیشترین تاثیر مربوط به گزینه O1 (بازار عراق) وکمترین تاثیر مربوط به گزینه S4 (قدمت وپیشینه) است.
جدول (7): اولویت کلی زیرعوامل SWOT دربندرخرمشهر
|
عوامل SWOT |
اولویت عوامل |
زیرعوامل سوات |
اولویت زیرعوامل |
اولویت کل زیرعوامل |
درصد تاثیرگذاری زیر عوامل |
|
T1 |
0.387 |
0.1858 |
18.58 |
||
|
T |
0.48 |
T2 |
0.443 |
0.2126 |
21.26 |
|
T3 |
0.169 |
0.0811 |
8.11 |
||
|
O |
0.24 |
o1 |
1 |
0.2400 |
24 |
|
W1 |
0.443 |
0.0704 |
7.04 |
||
|
W |
0.159 |
W2 |
0.387 |
0.0615 |
6.15 |
|
W3 |
0.169 |
0.0269 |
2.69 |
||
|
S1 |
0.362 |
0.0438 |
4.38 |
||
|
S |
0.121 |
S2 |
0.207 |
0.0250 |
2.50 |
|
S3 |
0.318 |
0.0385 |
3.85 |
||
|
S4 |
0.113 |
0.0137 |
1.37 |
||
در این مرحله ما درجه اهمیت استراتژی ها رابا توجه به زیر عوامل SWOT هرکدام از آن ها محاسبه نموده ایم. مشاهده نتایج به دست آمده درجدول فوق نشان می دهد بیش ترین تاثیر مربوط به گزینه T1 (وقفه درعملیات لایروبی) وکم ترین تاثیر مربوط به گزینه S8 (نزدیکی به راه آهن) است.
جدول (8): اولویت کلی زیرعوامل سوات دربندرآبادان
|
عوامل SWOT |
اولویت عوامل |
زیرعوامل SWOT |
اولویت زیرعوامل |
اولویت کل زیرعوامل |
درصد تاثیرگذاری زیرعوامل |
|
T1 |
0.5 |
0.1595 |
15.95 |
||
|
T |
0.319 |
T2 |
0.25 |
0.0798 |
7.98 |
|
T3 |
0.25 |
0.0798 |
7.98 |
||
|
O1 |
0.54 |
0.1112 |
11.12 |
||
|
O |
0.206 |
O2 |
0.297 |
0.0612 |
6.12 |
|
O3 |
0.163 |
0.0336 |
3.36 |
||
|
W1 |
0.327 |
0.0952 |
9.52 |
||
|
W |
0.291 |
W2 |
0.413 |
0.1202 |
12.02 |
|
W3 |
0.26 |
0.0757 |
7.57 |
||
|
S1 |
0.25 |
0.0460 |
4.60 |
||
|
S2 |
0.217 |
0.0399 |
3.99 |
||
|
S |
0.184 |
S3 |
0.144 |
0.0265 |
2.65 |
|
S4 |
0.137 |
0.0252 |
2.52 |
||
|
S5 |
0.105 |
0.0193 |
1.93 |
||
|
S6 |
0.055 |
0.0101 |
1.01 |
||
|
S7 |
0.059 |
0.0109 |
1.09 |
||
|
S8 |
0.034 |
0.0063 |
0.63 |
|
عوامل SWOT |
اولویت عوامل |
زیرعوامل SWOT |
اولویت زیرعوامل |
اولویت کل زیرعوامل |
درصد تاثیرگذاری زیرعوامل |
|
|
|
T1 |
0.309 |
0.0834 |
8.34 |
|
T |
0.27 |
T2 |
0.435 |
0.1175 |
11.75 |
|
|
|
T3 |
0.128 |
0.0346 |
3.46 |
|
|
|
T4 |
0.128 |
0.0346 |
3.46 |
|
|
|
O1 |
0.286 |
0.0981 |
9.81 |
|
|
|
O2 |
0.25 |
0.0858 |
8.58 |
|
O |
0.343 |
O3 |
0.19 |
0.0652 |
6.52 |
|
|
|
O4 |
0.144 |
0.0494 |
4.94 |
|
|
|
O5 |
0.082 |
0.0281 |
2.81 |
|
|
|
O6 |
0.049 |
0.0168 |
1.68 |
|
|
|
W1 |
0.413 |
0.0756 |
7.56 |
|
W |
0.183 |
W2 |
0.327 |
0.0598 |
5.98 |
|
|
|
W3 |
0.26 |
0.0476 |
4.76 |
|
|
|
S1 |
0.223 |
0.0457 |
4.57 |
|
|
|
S2 |
0.212 |
0.0435 |
4.35 |
|
S |
0.205 |
S3 |
0.209 |
0.0428 |
4.28 |
|
|
|
S4 |
0.153 |
0.0314 |
3.14 |
|
|
|
S5 |
0.112 |
0.0230 |
2.30 |
|
|
|
S6 |
0.092 |
0.0189 |
1.89 |
جدول (9): اولویت کلی زیرعوامل سوات شهید رجایی
دراین مرحله ما درجه اهمیت استراتژی ها را با توجه به زیر عوامل SWOT هرکدام از آنها محاسبه نموده ایم. مشاهده نتایج به دست آمده درجدول فوق نشان می‌دهد بیشترین تاثیر مربوط به گزینه T1 (کاهش کانتینرهای ترانشیبی کشتی به کشتی) وکم ترین تاثیر مربوط به گزینه S6 (وجود منطقه ویژه اقتصادی) است.
جدول (10): اولویت کلی زیرعوامل سوات بندربوشهر
|
عوامل SWOT |
اولویت عوامل |
زیرعوامل SWOT |
اولویت زیرعوامل |
اولویت کل زیرعوامل |
درصد تاثیرگذاری زیرعوامل |
|
|
|
T1 |
0.326 |
0.0985 |
9.85 |
|
T |
0.302 |
T2 |
0.363 |
0.1096 |
10.96 |
|
|
|
T3 |
0.163 |
0.0492 |
4.92 |
|
|
|
T4 |
0.148 |
0.0447 |
4.47 |
|
|
|
O1 |
0.334 |
0.1106 |
11.06 |
|
|
|
O2 |
0.293 |
0.0970 |
9.70 |
|
O |
0.331 |
O3 |
0.209 |
0.0692 |
6.92 |
|
|
|
O4 |
0.097 |
0.0321 |
3.21 |
|
|
|
O5 |
0.067 |
0.0222 |
2.22 |
|
|
|
W1 |
0.413 |
0.0987 |
9.87 |
|
W |
0.239 |
W2 |
0.327 |
0.0782 |
7.82 |
|
|
|
W3 |
0.26 |
0.0621 |
6.21 |
|
|
|
S1 |
0.311 |
0.0395 |
3.95 |
|
|
|
S2 |
0.292 |
0.0371 |
3.71 |
|
S |
0.127 |
S3 |
0.239 |
0.0304 |
3.04 |
|
|
|
S4 |
0.159 |
0.0202 |
2.02 |
دراین مرحله ما درجه اهمیت استراتژی ها رابا توجه به زیر عوامل SWOT هرکدام از آن ها محاسبه نموده ایم. مشاهده نتایج به دست آمده درجدول فوق نشان می دهد بیش ترین تاثیر مربوط به گزینه O1 (برخورداری از امتیازات منطقه ویژه اقتصادی) وکم ترین تاثیر مربوط به گزینه S4 (وجودترمینال های اختصاصی ،کانتینری ، عمومی ،فرآورده های نفتی وموادمعدنی) است.
دراین مرحله ما درجه اهمیت استراتژی ها رابا توجه به زیر عوامل SWOT هرکدام از آن ها محاسبه نموده ایم. مشاهده نتایج به دست آمده درجدول زیر نشان می دهد بیشترین تاثیر مربوط به گزینه T2 ( وجود بندر جبل علی ) وکمترین تاثیر مربوط به گزینه O6 (امکان صدور محصولات تولیدی به خارج بدون سپردن تعهد ارزی) است.
جدول (11): اولویت کلی زیرعوامل سوات بندر چابهار
|
عوامل SWOT |
اولویت عوامل |
زیرعوامل SWOT |
اولویت زیرعوامل |
اولویت کل زیرعوامل |
درصد تاثیرگذاری زیرعوامل |
|
|
|
T1 |
0.367 |
0.1222 |
12.22 |
|
T |
0.333 |
T2 |
0.396 |
0.1319 |
13.19 |
|
|
|
T3 |
0.122 |
0.0406 |
4.06 |
|
|
|
T4 |
0.114 |
0.0380 |
3.80 |
|
|
|
O1 |
0.339 |
0.0797 |
7.97 |
|
|
|
O2 |
0.244 |
0.0573 |
5.73 |
|
O |
0.235 |
O3 |
0.203 |
0.0477 |
4.77 |
|
|
|
O4 |
0.127 |
0.0298 |
2.98 |
|
|
|
O5 |
0.087 |
0.0204 |
2.04 |
|
|
|
W1 |
0.32 |
0.0979 |
9.79 |
|
|
|
W2 |
0.363 |
0.1111 |
11.11 |
|
W |
0.306 |
W3 |
0.179 |
0.0548 |
5.48 |
|
|
|
W4 |
0.138 |
0.0422 |
4.22 |
|
|
|
S1 |
0.362 |
0.0453 |
4.53 |
|
|
|
S2 |
0.272 |
0.0340 |
3.40 |
|
S |
0.125 |
S3 |
0.255 |
0.0319 |
3.19 |
|
|
|
S4 |
0.111 |
0.0139 |
1.39 |
2- 1 -5- رتبه‌بندی
درپایان بین استراتژی به دست آمده براساس نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید بنادر، بهترین استراتژی طبق جداول زیر انتخاب شده است
جدول شماره 13- انتخاب بهترین استراتژی بندرخرمشهر
|
نوع استراتژی |
وزن |
درصد استراتژی |
اولویت استراتژی‌ها |
|
S1O1 |
0.362 |
36.2 |
2 |
|
W1O1 |
0.443 |
44.3 |
1 |
|
S1T2 |
0.1604 |
16.04 |
4 |
|
W1T2 |
0.1962 |
19.62 |
3 |
S1O1 : توسعه وبهبود زیرساخت ها و امکانات بندر خرمشهر و دسترسی به بازار عراق .
W1O1: محدویت آبخور کانال و دسترسی به بازار عراق.
S1T2: قدمت ، پیشینه ووجود تحریم
W1T2: محدود یت آبخور کانال و وجود تحریم
جدول (14): انتخاب بهترین استراتژی بندرآبادان
|
نوع استراتژی |
وزن |
درصد استراتژی |
اولویت استراتژی ها |
|
S1O1 |
0.135 |
13.50 |
3 |
|
W2O1 |
0.223 |
22.30 |
1 |
|
S1T1 |
0.125 |
12.50 |
4 |
|
W2T1 |
0.207 |
20.65 |
2 |
S1O1: نزدیکی به کشورهای عراق و کویت و واقع شدن در منطقه آزاد اروند.
W2O1: واقع شدن در مرکز شهر و واقع شدن در منطقه آزاد اروند
S1T1: نزدیکی به کشورهای عراق و کویت و وقفه در عملیات لایروبی
W2T1: واقع شدن در مرکز شهر و وقفه در عملیات لایروبی
جدول(15): انتخاب بهترین استراتژی بندر امام خمینی (ره)
|
نوع استراتژی |
وزن |
درصد استراتژی |
اولویت استراتژی ها |
|
|
S1O1 |
0.065 |
6.55 |
4 |
|
|
W1O1 |
0.103 |
10.28 |
2 |
|
|
S1T1 |
0.091 |
9.13 |
3 |
|
|
W1T1 |
0.143 |
14.33 |
1 |
|
S1O1: برخورداری از امتیازات مناطق ویژه اقتصادی و وجود ترمینال های اختصاصی ، کانتینری ، فرآورئه های نفتی ومعدنی.
W1O1: عدم بهره مندی از یک نرم افزار عملیاتی کانتینری و برخورداری از امتیازات مناطق ویژه اقتصادی.
S1T1: ترکیب دو فاکتور توانایی تخلیه و بارگیری تا 40 میلیون تن انواع کالا و کاهش کانتینرهای ترانشیپی
W1T1: ترکیب دو فاکتور عدم بهره مندی از یک نرم افزار عملیاتی کانتینری و کاهش کانتینرهای ترانشیپی.
جدول (16): انتخاب بهترین استراتژی بندرشهید رجائی
|
نوع استراتژی |
وزن |
درصد استراتژی |
اولویت استراتژی ها |
|
S1O1 |
0.064 |
6.38 |
4 |
|
W1O1 |
0.118 |
11.81 |
2 |
|
S1T2 |
0.097 |
9.70 |
3 |
|
W1T2 |
0.180 |
17.97 |
1 |
S1O1: برخورداری از امتیازات مناطق ویژه اقتصادی و توانایی تخلیه و بارگیری تا 50 میلیون تن انواع کالا.
W1O1: بهره مند نبودن از یک نرم افزار عملیاتی کانتینری و برخورداری از امتیازات مناطق ویژه اقتصادی.
S1T2: ترکیب دو فاکتور توانایی تخلیه و بارگیری تا 50 میلیون تن انواع کالا و وجود بندر جبل علی.
W1T2: ترکیب دو فاکتور وجود بندر جبل علی و بهره مند نبودن از یک نرم افزار عملیاتی کانتینری.
جدول (17): انتخاب بهترین استراتژی بندربوشهر
|
نوع استراتژی |
وزن |
درصد استراتژی |
اولویت استراتژی‌ها |
|
S1O1 |
0.104 |
10.39 |
4 |
|
W1O1 |
0.138 |
13.79 |
2 |
|
S1T2 |
0.113 |
11.29 |
3 |
|
W1T2 |
0.150 |
14.99 |
1 |
S1O1: موقعیت ممتاز جغرافیایی و برخورداری از امتیازات منطقه ویژه اقتصادی.
W1O1: بهره مند نبودن از یک نرم افزار عملیاتی کانتینری و برخورداری از امتیازات منطقه ویژه اقتصادی.
S1T2: موقعیت ممتاز جغرافیایی و وجود بندر جبل علی.
W1T2: بهره مند نبودن از یک نرم افزار عملیاتی کانتینری و وجود بندر جبل علی.
جدول (18): انتخاب بهترین استراتژی بندرچابهار
|
نوع استراتژی |
درجه اهمیت |
درصد استراتژی |
اولویت استراتژی‌ها |
|
S1O1 |
0.123 |
12.27 |
4 |
|
W2O1 |
0.123 |
12.31 |
3 |
|
S1T2 |
0.143 |
14.34 |
2 |
|
W2T2 |
0.144 |
14.37 |
1 |
S1O1: تخفیف 30 درصدی در هزینه های تخلیه و بارگیری کانتینری و توانایی پذیرش کشتی هایی با آبخور.
W2O1: نبود شبکه ریلی 2 و تخفیف 30 درصدی در هزینه های تخلیه و بارگیری کانتینری.
S1T2: توانایی پذیرش کشتی هایی با آبخور 5.12 متر و وجود بندر جبل علی.
W1T2: نبود شبکه ریلی و وجود بندر جبل علی.
3- نتیجه گیری
اولویت اول استراتژی بنادر با توجه مباحث انجام شده به ترتیب به دست آمد: (1) بندر خرمشهر، استراتژی w1O1 با ترجیح نهایی 3/44 درصد، (2) بندر آبادان، استراتژی W2O1 با ترجیح نهایی 22/3 درصد، (3) بندر امام خمینی (ره)، استراتژی W1T1 با ترجیح نهایی 14/33 درصد، (4) بندر شهید رجائی، استراتژی W1T2 با ترجیح نهایی 17/97 درصد، (5) بندر بوشهر، استراتژی W1T2 با ترجیح نهایی 99/14 درصد و بندر چابهار، استراتژی W2T2 با ترجیح نهایی 14/37 درصد.
به طورکلی بهترین استراتژی های بنادرجنوبی کشور عبارتند از: در بندرخرمشهرلایروبی اروندرود وتوسعه آبخور کانال ودسترسی موثرتر به بازارعراق، در بندرآبادان استفاده از مزایا وفرصت واقع شدن درمنطقه آزادواندیشیدن به راه کار اجرایی جهت توسعه بندر، در بندرامام خمینی(ره) بهره مندی از فن آوری اطلاعات ونرم افزارهای عملیات کانتینری وافزایش کانتینرهای ترانشیپی، در بنادرشهیدرجایی وبوشهر بهره مندی ازنرم افزارهای عملیات کانتینری وتغییردرقوانین محدود‌کننده خصوصی‌سازی به منظور کاهش تهدیدهای بندرجبل علی و در بندرچابهار ایجاد شبکه ریلی واصلاح وتغییرقوانین خصوصی سازی به منظور کاهش تاثیرات منفی بندرجبل علی می باشد.
)
دوره 1، شماره 3 - شماره پیاپی 3
بهمن 1394صفحه 50-57
- تاریخ دریافت: 16 آبان 1394
- تاریخ پذیرش: 01 آذر 1394