نویسندگان
1 کارشناس ارشد مدیریت آموزشی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات خوزستان
2 دانشیار گروه مدیریت آموزشی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات خوزستان
3 مربی علم اطلاعات و دانششناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات خوزستان
چکیده
هدف کلی
این پژوهش بررسی تأثیر ابعاد ساختار سازمانی بر ابعاد مدیریت دانش و اهداف جانبی آن،
بررسی تأثیر مولفههای ساختار سازمانی بر مولفههای ابعاد مدیریت دانش در اداره کل
بنادر و دریانوردی استان خوزستان ـ منطقه ویژه اقتصادی بندر امام خمینی (ره) میباشد. اهداف
ویژه و کاربردی این پژوهش، یافتن راهکار مناسبی برای انتقال دانش و کاهش سلسله مراتب
موجود سازمانی در راستای تولید و انتقال سریع دانش در بین کارمندان و یافتن راهکارهایی
برای ایجاد و افزایش انگیزة کارکنان در ارائه، تولید، انتقال دانش و جلوگیری از حبس
آن میباشد. برای تعیین پایایی پرسشنامه ساختار سازمانی و مدیریت دانش از روش آلفای
کرونباخ و تنصیف استفاده شد که برای کل پرسشنامه برابر با 98/0 به دست آمد که بیانگر
ضریب پایایی مطلوب پرسشنامه میباشد. روایی پرسشها نیز توسط اساتید راهنما و مشاور
تأیید شد. جامعة آماری شامل کلیه کارکنان اداری، عملیاتی اداره کل بنادر و دریانوردی
استان خوزستان شامل 1200 نفر میباشد. نمونهگیری به روش تصادفی سهمیهای انجام شد.
به این صورت که درصد ثابتی از کارکنان اداره کل بنادر و دریانوردی استان خوزستان ـ
منطقة ویژة اقتصادی بندر امام خمینی(ره) جهت شرکت در آزمون انتخاب شدند. نمونة
آماری این تحقیق مشتمل بر 350 نفر از جامعه یادشده از بخش اداری به تعداد 308 نفر و
بخش عملیاتی 42 نفر برآورد و انتخاب شدند. انتخاب آنها با استفاده از روش نمونهگیری
تصادفی و بر اساس جدول کرچی و مورگان انجام شد. نتایج تحقیق نشان داد با توجه به ساختار
سازمانی سازمان بنادر و دریانوردی که دارای پیچیدگی بالا، رسمیت بالا و تمرکز بالا
میباشد، مدیریت دانش در سازمان به خوبی انجام نمیشود و همین موضوع موجب آن است
که سازمان از تأثیرات سودمند مدیریت دانش بیبهره بماند
کلیدواژهها
1- مقدمه
امروزه مدیریت دانش یکی از مباحث مهم و اساسی در همة دستگاهها در سطح جهانی و ملی میباشد. دانش بنیان توانایی و توانایی بنیاد کارآمدی و بهرهوری است. مدیرانی که نتوانند دانش جاری و غیرجاری در دستگاه تحت مدیریت خود را مدیریت کنند نمیتوانند امیدی به ارتقای بهرهوری و کارآمدی داشته باشند. پژوهش در ابعاد مختلف مدیریت دانش میتواند بستر مناسبی برای افزایش و تحکیم دانش در بین کارکنان سازمانی و به تبع آن منجر به افزایش بهرهوری سازمانی شود.
1-1- موضوع پژوهش
موضوع این پژوهش، بررسی تأثیر ابعاد ساختار سازمانی شامل پیچیدگی، تمرکز، رسمیت بر ابعاد مدیریت دانش شامل کسب دانش، کاربرد دانش، یاد گیری، تسهیم و مبادلة دانش، ارزیابی دانش، ایجاد و تثبیت دانش، استفادة بهینه از دانش میباشد.
1-2- اهداف پژوهش
هدف کلی این پژوهش، بررسی تأثیر ابعاد ساختار سازمانی بر ابعاد مدیریت دانش و اهداف جانبی آن، بررسی تأثیر مؤلفههای ساختار سازمانی بر مؤلفههای ابعاد مدیریت دانش در ادارة کل بنادر و دریانوردی استان خوزستان ـ منطقة ویژة اقتصادی بندر امام خمینی (ره) میباشد.
1-3- متغیرهای پژوهش
متغیرهای مستقل در این پژوهش شامل ابعاد ساختار سازمانی یعنی پیچیدگی، رسمیت و تمرکز میباشد. متغیرهای وابسته پژوهش مؤلفههای مدیریت دانش شامل کسب دانش، کاربرد دانش، یادگیری، تسهیم و مبادلة دانش، ارزیابی دانش، ایجاد و تثبیت دانش، استفادة بهینه از دانش میباشد.
1-4- قلمرو تحقیق
قلمرو مکانی تحقیق ادارة کل بنادر و دریانوردی استان خوزستان ـ منطقة ویژة اقتصادی بندر امام خمینی (ره)، و قلمرو زمانی تحقیق سال 1394 هجری شمسی میباشد.
1-5- پیشینة پژوهش
1-5-1- پیشینه داخلی
افتخاری در پایاننامة کارشناسی ارشد خود با موضوع بررسی رابطة فرهنگ سازمانی با مدیریت دانش که در پژوهشگاه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انجام شده، نتیجه گرفته است که بین فرهنگ سازمانی و مدیریت دانش همبستگی بالایی وجود دارد. بنابریان برای اینکه یک سازمان بتواند از فرهنگ سازمانی برای تسهیل و انتقال دانش بهره گیرد باید به تشویق ارائه ایدهها و نظریات جدید تقویت فرهنگ تسهیم و یادگیری تبادل دانش و تجربیات افراد و غیر آن بپردازد (افتخاری، 1387).
فتحیان و همکارانش در سال 1384 به بررسی نقش مدیریت دانش ضمنی در خلاقیت و نوآوری پرداختند. نتیجة پژوهش نشان داد عصر حاضر عصر تحولات و تغییرات شگرف در فناوریها است، عصری که ساختار فکری آن آکنده از تعمیق اطلاعات و توجه به مشارکت نیروی انسانی خلاق و دانشگرا به جای نیروی انسانی عملکردی است. از این رو، مدیریت هوشیار میکوشد به منظور حفظ موقعیت سازمان خود دنبال ایجاد خلاقیت و نوآوری در راستای گسترش عرصة رقابتی باشد. این امر مستلزم آن است که سازمانها با ارج نهادن به مدیریت دانش و مدیریت خلاقیت و نوآوری آن را به عنوان یک نیاز استراتژیک و ضروری جهت پیشگامی در عرصة رقابتپذیری در اولویت برنامههای خود قرار دهد (فتحیان و دیگران، 1384).
1-5-2- پیشینة خارجی
شریفالدین و رولاند در مطالعات خود رابطة بین عناصر سازمانی شامل تکنولوژی، ساختار، فرهنگ سازمانی، منابع انسانی و عوامل سیاسی را با عملکرد مدیریت دانش بررسی کردند و نتیجه گرفتند که بین برخی از عناصر سازمانی و خلق دانش با عملکرد مرتبط با انتقال دانش ارتباط معناداری وجود دارد. بنابراین ضروری است تا سازمانها عناصر سازمانیای را که با متغییرهای موردبررسی ارتباط دارند در جهت اعمال استراتژی مدیریت دانش در سازمان موردتوجه جدی قرار دهند. با این حال، متغیرهایی که ارتباطی با خلق دانش یا عملکرد مرتبط با انتقال دانش ندارد نیز نباید فراموش شود، زیرا آنها نیز ممکن است برای برخی از سازمانها مهم باشند (شریفالدین و رولاند، 2004).
شرفالدین و رولاند در سال 2004 مطالعهای را به منظور بررسی وجود استراتژی مدیـریت دانش در وزارت توسعه و کارآفرینی مالزی انجـام
دادند. آنها ادراکات کارکنان نسبت به مزایا، مشکلات، مسئولیتها و نیز جنبههای تکنولوژی کاربرد مدیریت دانش در سازمان را نیز بررسی کردند. این مطالعه نشان داد که وزارت توسعه و کارآفرینی مالزی در زمان انجام این پژوهش، استراتژی مشخصی را در رابطه با مدیریت دانش نداشته است. با این وجود نتایج تحقیق حاکی از آن است که در این وزارتخانه، دانش در دسترس میباشد و میتوان آن را در روشها و خطمشیهای وزارتخانه، کتاب راهنمای جامع شغلی ایزو 2009 منتشره از سوی وزارتخانه، جریان فعالیتها و پایگاه دادههای موجود جستجو کرد. از دیگر یافتههای قابل توجه این بررسی آن است که اکثر کارکنان وزارتخانه اعتقاد داشتند که وزیران و مدیران بخشها و واحدهای مختلف وزارتخانه مسئولیت مدیریت دانش وزارتخانه را بر عهده دارند. فقط 3/48% افراد اعتقاد داشتند مدیریت دانش جزء مسئولیتهای همگانی است. نتایج این پژوهش نشان میدهد که برای موفقیت سازمانها، به ویژه در رابطه با تأمین خدمات برای مردم، باید به گونهای عمل کرد که همة کارکنان سازمان، مدیریت انواع دانش موجود در سازمان را جزء مسئولیتهای خود بدانند (شرفالدین و رولاند، 2004).
خلیفه و لیو در پژوهشی که با عنوان «مدل موفقیتآمیز مدیریت دانش» در دانشگاه سیتی هنگکنگ انجام دادند، نتیجه گرفتند که عوامل سازمانی و فرایندهای مدیریت دانش بیشترین تأثیر را بر موفقیت برنامههای مدیریت دانش دارند (خلیفه و لیو، 2003).
ایخسان و رولاند پژوهشی در بارة روابط مختلف بین تولید و انتقال دانش با عناصر سازمانی در سازمانهای دولتی انجام دادند. آنها دریافتند که برای دستیابی به راهبرد مدیریت دانش موفق، سازمان باید آن را به صورت یک کل در نظر بگیرد و در اجرای آن همة عناصر سازمانی تجزیه و تحلیل کند. به عبارت دیگر، باید همة عناصر سازمانی شامل ساختار سازمانی، فرهنگ سازمانی، تکنولوژی و منابع انسانی مد نظر قرار گیرد (ایخسان و رولاند، 2004).
روسکروپوف در تحقیقی با عنوان مدیریت دانش و یادگیری سازمانی، نقش مدیریت دانش در تقویت عملکرد سازمان را بررسی کرده است. به نظر وی مدیریت دانش نه تنها برای شرکتهای خصوصی مهم است بلکه بسیاری برای مؤسسات دولتی نیز اهمیت زیادی دارد. در این تحقیق بر جنبههای منابع انسانی مدیریت دانش در سازمانهای دولتی تأکید فراوانی شده است (روسکروپوف، 2003).
لازم به ذکر است که با بررسیهای به عمل آمده، تحقیقی که منحصراً به رابطة بین عوامل ساختار سازمانی و مدیریت دانش پرداخته باشد، پیدا نشد.
2- روش تحقیق
روش تحقیق در این پژوهش، میدانی از نوع همبستگی است. جامعة آماری این پژوهش همة کارکنان اداری و عملیاتی ادارة کل بنادر و دریانوردی استان خوزستان ـ منطقة ویژة اقتصادی بندر امام خمینی (ره) به تعداد 1200 نفر میباشد. نمونهگیری به روش تصادفی سهمیهای انجام شد. به این صورت که درصد ثابتی از کارکنان ادارة کل بنادر و دریانوردی استان خوزستان شامل 300 نفر به صورت تصادفی انتخاب و پرسشنامهها بین آنها توزیع شد. برای تدوین مبانی نظری از مطالعات کتابخانهای، اینترنت و مقاله استفاده شد. مقیاس اندازهگیری نگرش پاسخدهندگان، مقیاس طیف لیکرت مطابق با جدول (1) تعیین شد.
جدول (1) مقیاس طیف لیکرت
گزینهها |
رتبه |
بسیار زیاد (کاملاً موافقم) |
5 |
زیاد (موافقم) |
4 |
متوسط (نظری ندارم) |
3 |
کم (مخالفم) |
2 |
بسیار کم (کاملاً مخالفم) |
1 |
تعداد 15 سؤال در ارتباط با مؤلفههای تمرکز، رسمیت و پیچیدگی ساختار سازمانی مطابق با جدول (2) و تعداد 65 سؤال در بارة ابعاد مختلف مدیریت دانش مطابق با جدول (3) انتخاب و بین نمونة جامعة آماری توزیع و نظرات آنها جمعآوری شد.
جدول (2): سؤالات مربوط به مؤلفههای ساختار سازمانی
ساختار سازمانی |
تعداد سؤال |
شمارة سؤالها |
پیچیدگی |
5 |
1 تا 5 |
رسمیت |
5 |
6 تا 10 |
تمرکز |
5 |
11 تا 15 |
جدول (3): سؤالات مربوط به مؤلفههای مدیریت دانش
فرضیههای فرعی |
تعداد سؤال |
سؤالات مربوط به فرضیه |
(1) کسب دانش |
8 |
16 تا 23 |
(2) کاربرد دانش |
10 |
24 تا 33 |
(3) یادگیری دانش |
9 |
34 تا 42 |
(4) تسهیم و تبادل دانش |
10 |
43 تا 52 |
(5) ارزیابی دانش |
10 |
53 تا 62 |
(6) ایجاد و تبیت دانش |
9 |
63 تا 71 |
(6) استفاده بهینه از دانش |
9 |
72 تا 80 |
برای تعیین پایایی پرسشنامه از روش آلفای کرونباخ و تنصیف استفاده شد که طبق جدول (4) برای کل پرسشنامه مقدار 98/0 به دست آمد که بیانگر ضریب پایایی مطلوب پرسشنامه میباشد.
جدول (4): ضریب پایایی پرسشنامه بر اساس آلفای کرونباخ
مقیاس |
آلفای کرونباخ |
مدیریت دانش |
98/0 |
مدیریت دانش در زمینة کسب دانش |
95/0 |
مدیریت دانش در زمینة کاربرد دانش |
95/0 |
مدیریت دانش در زمینة یادگیری دانش |
96/0 |
مدیریت دانش در زمینة تسهیم و تبادل دانش |
96/0 |
مدیریت دانش در زمینة ارزیابی دانش |
97/0 |
مدیریت دانش در زمینة ایجاد و تثبیت دانش |
97/0 |
مدیریت دانش در زمینة استفاده بهینة از دانش |
97/0 |
همانطور که در جدول (4) مشاهده میشود ضرایب پایایی پرسشنامه مدیریت دانش بین 95/0 تا 98/0 نوسان دارد.
3- تجزیه و تحلیل دادهها
3-1- فرضیههای تحقیق
فرضیه اصلی: بین ابعاد ساختار سازمانی و ابعاد مدیریت دانش در ادارة کل بنادر و دریانوردی استان خوزستان رابطة معنادار وجود دارد.
فرضیه های فرعی:
(1) بین پیچیدگی ساختار سازمانی در ادارة کل بنادر و دریانوردی استان خوزستان و کسب دانش رابطة معنادار وجود دارد.
(2) بین پیچیدگی ساختار سازمانی در ادارة کل بنادر و دریانوردی استان خوزستان و بکارگیری دانش رابطة معنادار وجود دارد.
(3) بین پیچیدگی ساختار سازمانی در ادارة کل بنادر و دریانوردی استان خوزستان و یادگیری رابطة معنادار وجود دارد.
(4) بین پیچیدگی ساختار سازمانی در ادارة کل بنادر و دریانوردی استان خوزستان و تسهیم و تبادی دانش رابطة معنادار وجود دارد.
(5) بین پیچیدگی ساختار سازمانی در ادارة کل بنادر و دریانوردی استان خوزستان و ارزیابی دانش رابطة معنادار وجود دارد.
(6) بین پیچیدگی ساختار سازمانی در ادارة کل بنادر و دریانوردی استان خوزستان و ایجاد و تثبیت دانش رابطة معنادار وجود دارد.
(7) بین پیچیدگی ساختار سازمانی در ادارة کل بنادر و دریانوردی استان خوزستان و استفادة بهینه از دانش رابطة معنادار وجود دارد.
(8) بین رسمیت ساختار سازمانی در ادارة کل بنادر و دریانوردی استان خوزستان و کسب دانش رابطة معنادار وجود دارد.
(9) بین رسمیت ساختار سازمانی در اداره کل بنادر و دریانوردی استان خوزستان و کسب دانش رابطة معنادار وجود دارد.
(10) بین رسمیت ساختار سازمانی در ادارة کل بنادر و دریانوردی استان خوزستان و یادگیری رابطة معنادار وجود دارد.
(11) بین رسمیت ساختار سازمانی در ادارة کل بنادر و دریانوردی استان خوزستان و تسهیم و تبادل دانش رابطة معنادار وجود دارد.
(12) بین رسمیت ساختار سازمانی در ادارة کل بنادر و دریانوردی استان خوزستان و ارزیابی دانش رابطة معنادار وجود دارد.
(13) بین رسمیت ساختار سازمانی در ادارة کل بنادر و دریانوردی استان خوزستان و ایجاد و تثبیت دانش رابطة معنادار وجود دارد.
(14) بین رسمیت ساختار سازمانی در اداره کل بنادر و دریانوردی استان خوزستان و استفادة بهینه از دانش رابطة معنادار وجود دارد.
(15) بین تمرکز ساختار سازمانی در ادارة کل بنادر و دریانوردی استان خوزستان و کسب دانش رابطة معنادار وجود دارد.
(16) بین تمرکز ساختار سازمانی در ادارة کل بنادر و دریانوردی استان خوزستان و بکارگیری دانش رابطة معنادار وجود دارد.
(17) بین تمرکز ساختار سازمانی در اداره کل بنادر و دریانوردی استان خوزستان و یادگیری رابطة معنادار وجود دارد.
(18) بین تمرکز ساختار سازمانی در ادارة کل بنادر و دریانوردی استان خوزستان و تسهیم و تبادل دانش رابطة معنادار وجود دارد.
(19) بین تمرکز ساختار سازمانی در ادارة کل بنادر و دریانوردی استان خوزستان و ارزیابی دانش رابطة معنادار وجود دارد.
(20) بین تمرکز ساختار سازمانی در ادارة کل بنادر و دریانوردی استان خوزستان و ایجاد و تثبیت دانش رابطة معنادار وجود دارد.
(21) بین تمرکز ساختار سازمانی در ادارة کل بنادر و دریانوردی استان خوزستان و استفادة بهینه از دانش رابطة معنادار وجود دارد.
3-2- مدل تحقیق
مدل هفت مرحلهای چرخة حیات دانش بوکوویتز و ویلیامز (1999) مندرج در شکل (1) که مشتمل بر عوامل مؤثر بر مدیریت دانش و ابعاد ساختار سازمانی (پیچیدگی، رسمیت، تمرکز) است در تدوین چهارچوب مفهومی و بنیادین این پروژه بکار گرفته شد.
3-3- یافتههای پژوهش
جدول (5) یافتههای توصیفی پژوهش شامل میانگین، انحراف معیار، حداکثر و حداقل امتیاز کلیة متغیرهای تحقیق را نشان میدهد.
یافتههای پژوهش در مورد فرضیة اول یعنی رابطة بین پیچیدگی ساختار سازمانی و ابعاد مختلف مدیریت دانش کارکنان به این شرح به دست آمد:
فرضیة (1): بین بُعد پیچیدگی ساختار سازمانی و مدیریت دانش کارکنان رابطه وجود دارد.
1-1: بین بُعد پیچیدگی ساختار سازمانی و مدیریت دانش در زمینة کسب دانش کارکنان رابطه وجود دارد.
1-2: بین بُعد پیچیدگی ساختار سازمانی و مدیریت دانش در زمینة بکارگیری دانش کارکنان رابطه وجود دارد.
1-3: بین بُعد پیچیدگی ساختار سازمانی و مدیریت دانش در زمینه یادگیری از دانش کارکنان رابطه وجود دارد.
شکل (1): مدل مفهومی پژوهش
جدول (5): میانگین، انحراف معیار، حداقل و حداکثر امتیاز متغیرهای تحقیق
|
1-4: بین بُعد پیچیدگی ساختار سازمانی و مدیریت دانش در زمینة تسهیم و تبادل دانش کارکنان رابطه وجود دارد.
1-5: بین بُعد پیچیدگی ساختار سازمانی و مدیریت دانش در زمینه ارزیابی دانش کارکنان رابطه وجود دارد.
1-6: بین بُعد پیچیدگی ساختار سازمانی و مدیریت دانش در زمینة ایجاد و تثبیت دانش کارکنان رابطه وجود دارد.
1-7: بین بُعد پیچیدگی ساختار سازمانی و مدیریت دانش در زمینة استفاده بهینه از دانش کارکنان رابطه وجود دارد.
همانطور که در جدول (6) مشاهده میشود سطح معناداری و ضریب همبستگی بین پیچیدگی ساختار سازمانی و مدیریت دانش به ترتیب 699/0 =p و 02/0 =r میباشد. بنابراین بین آن دو رابطة منفی معناداری وجود ندارد. به عبارت دیگر، فرضیة اول تأیید نمیشود. به علاوه، بین متغیر پیچیدگی ساختار سازمانی و مدیریت دانش در زمینههای کسب دانش، کاربـرد دانش، یـادگیری از دانش، تسهیم و تبـادل دانش،ارزیـابی
دانش، ایجاد و تثبیت دانش و استفاده بهینه از دانش کارکنان نیز رابطه معناداری مشاهده نمیشود. در نتیجه فرضیههای 1-1 و 1-3 تا 1-7 نیز تأیید نمیشود. اما از آنجا که سطح معناداری و ضریب همبستگی بین پیچیدگی ساختار سازمانی و مدیریت دانش به ترتیب 05/0 =p و 10/0 =r میباشد بین آن دو در زمینة بکارگیری دانش کارکنان رابطة منفی معنادار وجود دارد، بنابراین، فرضیة 1-2 تأیید میشود. به عبارت دیگر، افزایش بُعد پیچیدگی ساختار سازمانی با کاهش مدیریت دانش در زمینة بکارگیری دانش کارکنان ملازمت دارد.
فرضیة (2): بین بُعد رسمیت ساختار سازمانی و مدیریت دانش کارکنان رابطه وجود دارد.
2-1: بین بُعد رسمیت ساختار سازمانی و مدیریت دانش در زمینة کسب دانش کارکنان رابطه وجود دارد.
2-2: بین بُعد رسمیت ساختار سازمانی و مدیریت دانش در زمینة بکارگیری دانش کارکنان رابطه وجود دارد.
2-3: بین بُعد رسمیت ساختار سازمانی و مدیریت دانش در زمینة یادگیری از دانش کارکنان رابطه وجود دارد.
جدول (6): ضرایب همبستگی ساده بین بُعد پیچیدگی ساختار سازمانی و مدیریت دانش کارکنان
جدول (7): ضرایب همبستگی ساده بین رسمیت ساختار سازمانیو مدیریت دانش
|
2-4: بین بُعد رسمیت ساختار سازمانی و مدیریت دانش در زمینة تسهیم و تبادل دانش کارکنان رابطه وجود دارد.
2-5: بین بُعد رسمیت ساختار سازمانی و مدیریت دانش در زمینة ارزیابی دانش کارکنان رابطه وجود دارد.
2-6: بین بُعد رسمیت ساختار سازمانی و مدیریت دانش در زمینة ایجاد و تثبیت دانش کارکنان رابطه وجود دارد.
2-7: بین بُعد رسمیت ساختار سازمانی و مدیریت دانش در زمینة استفاده بهینه از دانش کارکنان رابطه وجود دارد.
همانطور که در جدول (7) مشاهده میشود سطح معناداری و ضریب همبستگی بین بُعد رسمیت ساختار سازمانی و مدیریت دانش کارکنان به ترتیب 0001/0 =p و 24/0 =r میباشد بنابراین بین آن دو رابطة منفی معنادار وجود دارد یعنی فرضیه دوم تأیید میشود. به عبارت دیگر، افزایش بُعد رسمیت ساختار سازمانی ملازم با کاهش مدیریت دانش کارکنان میباشد. به علاوه، بین بُعد رسمیت ساختار سازمانی و مدیریت دانش در زمینههای کسب دانش، بکارگیری دانش، یادگیری دانش، تسهیم و تبادل دانش، ارزیابی دانش، ایجاد و تثبیت دانش و استفاده بهینه از دانش کارکنـان نیـز رابطـة منفـی معنـاداری مشـاهـده میشود. بنـابراین فرضیههای2-1 تا 2-7 تأیید میشود.
فرضیة (3): بین بُعد تمرکز ساختار سازمانی و مدیریت دانش کارکنان رابطه وجود دارد.
3-1: بین بُعد تمرکز ساختار سازمانی و مدیریت دانش در زمینة کسب دانش کارکنان رابطه وجود دارد.
3-2: بین بُعد تمرکز ساختار سازمانی و مدیریت دانش در زمینة بکارگیری دانش کارکنان رابطه وجود دارد.
3-3: بین بُعد تمرکز ساختار سازمانی و مدیریت دانش در زمینة یادگیری از دانش کارکنان رابطه وجود دارد.
3-4: بین بُعد تمرکز ساختار سازمانی و مدیریت دانش در زمینة تسهیم و تبادل دانش کارکنان رابطه وجود دارد.
3-5: بین بُعد تمرکز ساختار سازمانی و مدیریت دانش در زمینة ارزیابی دانش کارکنان رابطه وجود دارد.
3-6: بین بُعد تمرکز ساختار سازمانی و مدیریت دانش در زمینة ایجاد و تثبیت دانش کارکنان رابطه وجود دارد.
3-7: بین بُعد تمرکز ساختار سازمانی و مدیریت دانش در زمینة استفاده بهینه از دانش کارکنان رابطه وجود دارد.
همانطور که در جدول (8) مشاهده میشود سطح معناداری و ضریب همبستگی بین بُعد تمرکز ساختار سازمانی و مدیریت دانش کارکنان به ترتیب 0001/0 =p و 54/0 =r میباشد، بنابراین بین آن دو رابطة منفی معنادار وجود دارد، در نتیجه فرضیه سوم تأیید میشود. به عبارت دیگر، هر چه بُعد تمرکز ساختار سازمانی افزایش مییابد به همان اندازه مدیریت دانش کارکنان کاهش پیدا میکند. به علاوه، بین بُعد تمرکز ساختار سازمانی و مدیریت دانش در زمینههای کسب دانش، بگارگیری دانش، یادگیری از دانش، تسهیم و تبادل دانش، ارزیابی دانش، ایجاد و تثبیت
3-4- ارتباط مدیریت دانش و مؤلفههای ساختار سازمانی
دانش و استفادة بهینه از دانش کارکنان نیز رابطة منفی معنادار مشاهده میشود. در نتیجه فرضیههای 3-1 تا 3-7 تأیید میشود. همانطور که در جدول (9) مشاهده میشود، با توجه به مقدار 0001/0 >p و 73/52 =F میتوان نتیجه گرفت که رگرسیون پیشبینی مدیریت دانش کارکنان از روی ابعاد ساختار سازمانی شامل پیچیدگی، رسمیت و تمرکز معنادار است. بنابراین، بُعد پیچیدگی ساختار سازمانی با ضریب بتای 14/0، میتواند به طور مثبت و معنادار مدیریت دانش کارکنان را پیشبینی کند، و بُعد تمرکز ساختار سازمانی با ضریب بتای 55/0 میتواند به طور منفی و معنادار مدیریت دانش کارکنان را پیشبینی کند، و نیز مقدار R2 نشان میدهد 31% از واریانس مدیریت دانش کارکنان توسط متغیرهای یادشده تبیین میشود.
جدول (9): ضرایب همبستگی چندگانه ابعاد مختلف ساختار سازمانی با مدیریت دانش کارکنان
متغیرهای پیشبین |
R |
R2 |
F |
P= |
b |
t |
= p |
پیچیدگی |
56/0 |
31/0 |
73/52 |
0001/0 |
14/0 |
00/3 |
003/0 |
رسمیت |
08/0- |
83/1- |
067/0 |
||||
تمرکز |
55/0- |
33/11- |
0001/0 |
همانطور که در جدول (10) مشاهده میشود، با توجه به مقدار 0001/0 > p و 89/29 =F میتوان نتیجه گرفت که رگرسیون پیشبینی مدیریت دانش در زمینة کسب دانش کارکنان از روی ابعاد ساختار سازمانی شامل پیچیدگی، رسمیت و تمرکز معنادار است. بنابراین، بُعد رسمیت ساختار سازمانی با ضریب بتای10/0 و بُعد تمرکز ساختار سازمانی با ضریب بتای 43/0 میتوانند به طور منفی و معناداری مدیریت دانش در زمینة کسب دانش کارکنان را پیشبینی کنند، و نیز مقدار R2 نشان میدهد 29% از واریانس مدیریت دانش در زمینة کسب دانش کارکنان توسط متغیرهای یادشده تبیین میشود.
جدول (8): ضرایب همبستگی ساده بین بُعد تمرکز ساختار سازمانی و مدیریت دانش کارکنان
|
جدول (10): ضرایب همبستگی ابعاد ساختار سازمانی با مدیریت دانشدر زمینة کسب دانش
متغیرهای پیشبین |
R |
R2 |
F |
= p |
b |
t |
= p |
پیچیدگی |
45/0 |
20/0 |
89/29 |
0001/0 |
09/0 |
78/1 |
075/0 |
رسمیت |
10/0- |
98/1- |
048/0 |
||||
تمرکز |
43/0- |
21/8- |
0001/0 |
جدول (11): ضرایب همبستگی ابعاد ساختار سازمانی با مدیریت دانش در زمینه کاربرد دانش
متغیرهای پیشبین |
R |
R2 |
F |
= p |
b |
t |
= p |
پیچیدگی |
51/0 |
26/0 |
31/40 |
0001/0 |
03/0 |
769/0 |
443/0 |
رسمیت |
07/0- |
52/1- |
129/0 |
||||
تمرکز |
49/0- |
72/9- |
0001/0 |
جدول (12): ضرایب همبستگی ابعاد ساختار سازمانی با مدیریت دانش
در زمینة یادگیری از دانش کارکنان
متغیرهای پیشبین |
R |
R2 |
F |
= p |
b |
t |
= p |
پیچیدگی |
50/0 |
25/0 |
92/38 |
0001/0 |
14/0 |
01/3 |
003/0 |
رسمیت |
05/0- |
05/1- |
292/0 |
||||
تمرکز |
50/0- |
95/9- |
0001/0 |
جدول (13): ضرایب همبستگی ابعاد ساختار سازمانی با مدیریت دانش
در زمینة تسهیم و تبادل دانش کارکنان
متغیرهای پیشبین |
R |
R2 |
F |
= p |
b |
t |
= p |
پیچیدگی |
52/0 |
27/0 |
37/42 |
0001/0 |
10/0 |
20/2 |
028/0 |
رسمیت |
13/0- |
75/2- |
006/0 |
||||
تمرکز |
48/0- |
58/9- |
0001/0 |
جدول (14): ضرایب همبستگی ابعاد ساختار سازمانی با مدیریت دانش
در زمینة ارزیابی دانش کارکنان
متغیرهای پیشبین |
R |
R2 |
F |
= p |
b |
t |
= p |
پیچیدگی |
55/0 |
31/0 |
59/51 |
0001/0 |
18/0 |
83/3 |
0001/0 |
رسمیت |
12/0- |
69/2- |
007/0 |
||||
تمرکز |
52/0- |
79/10- |
0001/0 |
جدول (15): ضرایب همبستگی ابعاد ساختار سازمانی با مدیریت دانش
در زمینة ایجاد و تثبیت دانش کارکنان
متغیرهای پیشبین |
R |
R2 |
F |
= p |
b |
t |
= p |
پیچیدگی |
51/0 |
26/0 |
77/41 |
0001/0 |
19/0 |
10/4 |
0001/0 |
رسمیت |
01/0- |
057/0- |
955/0 |
||||
تمرکز |
53/0- |
61/10- |
0001/0 |
همانطور که در جدول (16) مشاهده میشود با توجه به مقدار 0001/0 >p و 94/39 =F، رگرسیون پیشبینی مدیریت دانش در زمینة استفادة بهینه از دانش کارکنان از روی ابعاد ساختار سازمانی شامل پیچیدگی، رسمیت و تمـرکز معنادار است. بنابراین، بُعد پیچیدگی ساختـار سازمانـی با
جدول (16): ضرایب همبستگی ابعاد ساختار سازمانی با مدیریت دانش
در زمینة استفادة بهینه از دانش کارکنان
متغیرهای پیشبین |
R |
R2 |
F |
= p |
b |
t |
= p |
پیچیدگی |
50/0 |
25/0 |
94/39 |
0001/0 |
14/0 |
85/2 |
005/0 |
رسمیت |
05/0- |
04/1- |
296/0 |
||||
تمرکز |
51/0- |
09/10- |
0001/0 |
جدول (17): نتایج آزمون t گروههای مستقل برای مقایسة میانگین ارزیابی ابعاد ساختار سازمانی و مدیریت دانش کارکنان زن و مرد
جدول (18): نتایج آزمون t گروههای مستقل برای مقایسة میانگین ارزیابی از ابعاد ساختار سازمانی و مدیریت دانش کارکنان رسمی و غیررسمی
|
جدول (19): نتایج آزمون t گروههای مستقل برای مقایسة میانگین ارزیابی کارکنان اداری و عملیاتی از ابعاد ساختار سازمانی و مدیریت دانش
|
4- نتیجهگیری
نتایج پژوهش نشان میدهد بین بُعد پیچیدگی ساختار سازمانی ادارة کل بنادر و دریانوردی استان خوزستان ـ منطقة ویژة اقتصادی بندر امام خمینی(ره)و مدیریت دانش کارکنان آن رابطة منفی معنادار وجود ندارد، اما بین بُعد پیچیدگی ساختار سازمانی با مدیریت دانش در زمینة کاربرد دانش رابطه منفی معنادار وجود دارد. بنابراین، افزایش بُعد پیچیدگی ساختار سازمانی با کاهش مدیریت دانش در زمینة کاربرد دانش کارکنان تلازم دارد.
پیشنهادات
(1) با توجه به تلازم افزایش پیچیدگی ساختار سازمانی ادارة کل بنادر و دریانوردی استان خوزستان ـ منطقة ویژة اقتصادی بندر امام خمینی(ره) با کاهش مدیریت دانش در زمینة کاربرد دانش کارکنان و افزایش پیچیدگی به دلیل گسترش سازمان به لحاظ ارائه خدمات و نیروی انسانی، پیشنهاد میشود سیاستی اتخاذ شود که ساختار ادارة کل بر مبنای نوع خدماتی که ارائه میدهند به ساختارهای کوچکتر تقسیم شود تا پیچیدگی در ادارة کل کمتر شود و کارکنان از دانش خود بهتر استفاده کنند، (2) با توجه به تلازم افزایش رسمیت سازمانی در ادارة کل بنادر و دریانوردی استان خوزستان ـ منطقة ویژة اقتصادی بندر امام خمینی(ره) با کاهش مدیریت دانش در زمینة کسب دانش، کاربرد دانش، یادگیری از دانش، تسهیم و مبادله دانش، ارزیابی دانش، ایجاد و تثبیت دانش و استفادة بهینه از دانش، پیشنهاد میشود مدیران ارشد سازمان و در ردههای پایینتر مدیران اجرایی پروژهها در حد امکان به کارکنان آزادی عمل بیشتری دهند و در اجرای کارهای تیمی و جلسات تصمیمگیری از مشارکت و نظرات کارکنان بیشتر استفاده کنند و (3) با توجه به تلازم افزایش تمرکز ساختار سازمانی در ادارة کل بنادر و دریانوردی استان خوزستان ـ منطقة ویژة اقتصادی بندر امام خمینی(ره) با کاهش مدیریت دانش در زمینة کسب دانش، کاربرد دانش، یادگیری از دانش، تسهیم و مبادله دانش، ارزیابی دانش، ایجاد و تثبیت دانش و استفادة بهینه از دانش، پیشنهاد میشود مدیران به کارکنان خود آزادی بیشتری بدهند تا با ایجاد گروههای غیررسمی در داخل اداره، انتقال دانش آسانتر صورت پذیرد.