1- مقدمه

بررسی وضعیت هیدرودینامیک بندر انزلی حاکی از آن است امواجی که از جهات شمال و شمال شرقی منتشر می‌شوند، می‌توانند در ناآرامی حوضچه تأثیر قابل توجهی داشته باشند. هم چنین با توجه به گل موج سالیانه موجود بندر انزلی و فرکانس وقوع بالای امواج منتشر شده از این دو جهت، می­توان به این نتیجه رسید که شکل هندسی و نحوه قرارگیری موج‌شکن­ها، به هیچ وجه قادر به جلوگیری از امواج ورودی از جهات شمال‌غربی نمی­باشد و با توجه به فرکانس وقوع بالای این امواج، اصلاح فرم موج­شکن­ها اجتناب ناپذیر است. ‌‌]2[ به منظور تامین بیش‌تر آرامش حوضچه جدید، گزینه­های مختلفی به منظور جانمایی موج‌شکن‌های جدید شرقی و غربی بندر ارایه گردیده است. دستیابی به آرامش قابل قبول در حوضچه‌های بندر با هدف سهولت عملیات ناوبری و به طور کلی توقف ایمن کشتی‌های تردد کننده، از جمله موارد مهمی است که در جانمایی بازوهای موج‌شکن باید در نظر گرفته شود. هم چنین بازوهای موج‌شکن باید به صورتی طراحی گردند که عملیات ناوبری شناورهای ورودی، چه به هنگام ورود به حوضچه بندر و چه به هنگام عملیات چرخش، از ایمنی مناسب برخوردار باشند. دیگر نکته مهم در تصمیم‌گیری و انتخاب گزینه برتر، هزینه هر یک از گزینه‌ها شامل هزینه اجرای بازوی موج‌شکن و لایروبی حوضچه‌ها خواهد بود. با توجه به مطالب فوق، گزینه‌های پیشنهادی از سه جنبه فنی، عملیاتی و اقتصادی با یکدیگر مقایسه گردیده و در انتها با استفاده از روش MCDM گزینه برتر انتخاب خواهد شد.

جهت ارایه گزینه‌های مختلف، حفظ، بهبود و یا تغییر جهت دهانه ورودی گزینه پیشنهادی طرح جامع بندر انزلی فاکتور اساسی می‌باشد. از مدت‌ها پیش تاکنون ورود شناورها به بندر انزلی از جهت شمال شرق انجام می‌پذیرفته است. از این رو چنان چه در جهت فعلی ورودی بندر تغییری صورت پذیرد ممکن است در کوتاه مدت مشکلات خاصی ناشی از عدم آشنایی ناخدایان و راهنماهای بندر در هدایت ایمن شناورها به درون بندر به وجود آید. علی ایحال با توجه به این که جهت موج غالب نیز از سمت شمال و شمال شرق می‌باشد و با وجود این که این موضوع می‌تواند به ورود آسان‌تر شناورها به داخل حوضچه کمک نماید، لکن با حفظ جهت پیشنهادی طرح جامع بندر انزلی برای دهانه ورودی، امواج غالب منطقه به راحتی به بندر وارد شده و موجب کاهش آرامش مطلوب در پای اسکله‌ها خواهند گردید. بنابراین در نگاه اول، ترجیح بر عدم تغییر جهت دهانه ورودی خواهد بود، مگر آن که با استفاده از پوشش مناسب توسط موج­شکن­ها آرامش در پای اسکله­ها در حد مجاز باقی نماند. هم چنین مبنای اصلی اطاله موج‌شکن‌های موجود و یا احداث موج‌شکن جدید، مطابقت با طرح جامع یعنی اطاله موج‌شکن غربی موجود و احداث موج‌شکن شرقی جدید بوده است. ]1[

2- روش تحقیق

2-1- معرفی گزینه­های جانمایی موج­شکن­ها

2-1-1- گزینه اول جانمایی موج‌شکن‌ها

در این گزینه حفظ جهت دهانه ورودی پیشنهادی طرح جامع بندر انزلی مد نظر قرارداده شده است. با این حال، در این گزینه با تغییر هندسه استقرار بازوی غربی و شرقی سعی بر پوشش بهتر آن‌ها و کاهش میزان موج ورودی به حوضچه بندرگردیده است. امتداد کانال ناوبری در بیرون حوضچه، 48 درجه نسبت به محور قایم و عرض کانال مطابق با محاسبه‌های قبلی 145 متر در نظر گرفته شده است. مسیر ناوبری شناورها پس از دهانه بندرگاه 38 درجه در خلاف جهت عقربه­های ساعت منحرف می‌گردد و به حوضچه چرخش منتهی می‌شود. موج­شکن غربی در حدود 1010 متر اطاله پیدا کرده و راس این موج­­شکن در عمق 13 متری نسبت به صفر اشل سرسره انزلی قرار گیرد. هم چنین موج­شکن شرقی جدید طولی در حدود 1610 متر داشته و راس موج­شکن شرقی جدید در عمق 8 متری نسبت به صفر اشل سرسره انزلی قرار دارد. پلان جانمایی این گزینه در شکل 1 نمایش داده شده است. ]2[

شکل (1): پلان جانمایی گزینه اول

2-1-2- گزینه دوم جانمایی موج‌شکن‌ها

هدف از ارایه این گزینه نیز همانند گزینه اول، و تا حدودی بهبود جهت دهانه ورودی گزینه پیشنهادی طرح جامع بندر انزلی، به منظور کاهش ناآرامی در حوضچه و محل اسکله‌های جدید می‌باشد. در این گزینه سعی گردیده با چرخش مسیر ورودی بندر به سمت شرق تا حد مقدور از ورود امواج شمالی و شمال شرقی جلوگیری شود. به این منظور موج‌شکن شرقی جدید  به طول 1175متر احداث خواهد شد تا کل اسکله‌های جنوبی حوضچه جدید بندر از برخورد با امواج ورودی مصون باشند و آرامش لازم تا حد امکان تامین گردد. جهت جلوگیری از ورود امواج از سمت غرب نیز موج‌شکن غربی فعلی تا طول تقریبی 830 متر اطاله داده خواهد شد. امتداد کانال ناوبری در بیرون حوضچه، 71 درجه نسبت به محور قایم و عرض کانال مطابق با برآوردهای قبلی 145 متر در نظر گرفته شده است. موج­شکن غربی در حدود 830 متر اطاله پیدا کرده و هد این موج­­شکن در عمق 13 متری نسبت به صفر اشل سرسره انزلی قرار گیرد. همچنین موج­شکن شرقی جدید طولی در حدود 1175 متر داشته و هد موج­شکن شرقی جدید در عمق 8 متری نسبت به صفر اشل سرسره انزلی قرار دارد. پلان جانمایی گزینه دوم در شکل 2 نشان داده شده است. ]2[

شکل (2): پلان جانمایی گزینه دوم

2-1-3- گزینه سوم جانمایی موج‌شکن‌ها

برخلاف گزینه­های‌ پیش گفته، در این گزینه جهت دهانه ورودی در امتداد شمال غرب در نظر گرفته شده است و در نتیجه به نظر می‌رسد که این گزینه مشکلات کم‌تری را از لحاظ ورود موج به داخل حوضچه خواهد داشت. بررسی بیش‌تر در این مورد در گزارش مدل سازی تفرق و نفوذ امواج  انجام گردیده است. اطاله موج‌شکن غربی به 290 متر خواهد رسید و موج‌شکن شرقی نیز دارای طولی به حدود 2090 متر خواهد بود. امتداد کانال ناوبری در بیرون حوضچه، 293 درجه نسبت به محور قایم و عرض کانال مطابق با برآوردهای قبلی 145 متر در نظر گرفته شده است. موج­شکن غربی در حدود 290 متر اطاله پیدا کرده و هد این موج­­شکن در عمق 5 متری نسبت به صفر اشل سرسره انزلی قرار گیرد. هم چنین موج­شکن شرقی جدید طولی در حدود 2090 متر داشته و راس موج­شکن شرقی جدید در عمق 9 متری نسبت به صفر اشل سرسره انزلی قرار دارد. پلان جانمایی این گزینه در شکل 3 آورده شده است. ]2[

شکل(3): پلان جانمایی گزینه سوم

3- تجزیه و تحلیل داده‌ها

3-1- روش تحلیل همایی

روش تحلیل همایی از نوع روش‌های حل مساله چند ضابطه‌ای برای یافتن مجموعه بهترین‌های ممکن می‌باشد. در مساله‌ای که ضابطه تصمیم‌گیری چندگانه باشد به طوری که نتوان معیارها را به یکدیگر تبدیل نمود، از روش‌های حل مسایل چند ضابطه‌ای استفاده می‌شود. از نظر ریاضی می‌توان این مساله‌ها را به شکل مسایل بهینه‌سازی برداری بیان نمود:

                                                                                               (1)

Z : بردار تابع هدف‌های

: محدودیت iام

 : متغیر تصمیم‌گیری jام

در این روش سعی بر یافتن گزینه‌هایی می‌باشد که با توجه به وزن‌های اختصاص یافته به هریک از معیارهای ارزیابی، منافع رسیده از گزینه منتخب به سایر گزینه‌ها مثبت بوده و مضرات رسیده از آن به سایر گزینه‌ها منفی گردد. به عبارت دیگر این تحلیل براساس جدول پی آمد پروژه‌ها صورت می‌گیرد. دو شاخص زیر برای هر ساختار وزن‌دهی روی اهداف محاسبه ‌می‌شود: (1) شاخص همایی که نشان‌دهنده میزان برتری یک گزینه بر گزینه‌های دیگر است و (2) شاخص ناهمایی که نشان‌دهنده میزان تسلط گزینه‌های دیگر بر گزینه مورد نظر است.

پارامترهای روش تحلیل همایی عبارتند از: اگر   مقدار تابع هدف j برای گزینه i باشد، در آن‌صورت  به شرح زیر محاسبه می‌شود:

 برای هدف‌هایی که بیشینه آن مورد نظر است:

                                                                                                  (2)

 برای هدف‌هایی که کمینه آن مورد نظر است:

                                                                                      (3)

بنابراین مقدار بیش‌تر  مطلوب است.

مجموعه‌های  (مجموعه همایی) و  (مجموعه ناهمایی) به شرح زیر تعریف می‌شوند:

                                                                                                (4)

                                                                                               (5)

                                                                         (6)

بدیهی است که  و  تابعی از وزن‌های اعمال شده به اهداف نمی‌باشد. شاخص‌ همایی عبارتست از:

 و                                                                                             (7)

که در آن:

 : شاخص همایی

: وزن اعمال شده برای هدف j از دیدگاه تصمیم‌گیر می‌باشد.

شاخص ناهمایی نیز عبارتست از:

                                                              (8)

 تعداد عناصر مجموعه  است.

جداول شاخص‌های همایی و ناهمایی اطلاعات با ارزشی را هم چون مقدار خالص شاخص همایی ( ) و مقدار خالص شاخص ناهمایی ( ) را به شرح زیر برای تحلیل‌گر ارایه می‌دهند:

                                                                        (9)

                                                                                   (10)

گزینه‌هایی که و  داشته باشند، بهتر از متوسط عمل می‌کنند و از اینرو می‌توان آن‌ها را تسلط نیافته، تلقی نمود و بنابراین به عنوان گزینه‌های رقیب مطرح می‌شوند.]3[

3-2-  معرفی معیارهای ارزیابی

معیارهای ارزیابی سه گزینه، مشتمل بر 14 آیتم می‌باشد که در قالب سه گروه زیر قابل دسته‌بندی می‌باشند: (1) معیارهای اقتصادی، (2) معیارهای مدیریتی و (3) معیارهای فنی. همانند بسیاری از پروژه‌های مشابه، برخی از معیارهای ارزیابی در این پروژه از نوع کمی و برخی دیگر از نوع معیارهای کیفی هستند. ابزار مقایسه در معیارهای کمی، کمیت عددی معیار در گزینه‌ها می‌باشد (به عنوان مثال نسبت هزینه‌های اجرایی در گزینه‌های مختلف). در مورد معیارهای کیفی نیز از جدول 1 برای تعیین سطح عملکرد گزینه‌ها در هر یک از معیارها استفاده می‌شود. لازم به ذکر است که به منظور امتیازدهی معیارهای کیفی به هر یک از گزینه‌ها، امتیازهای اخذ شده از مجموعه کارشناسان و مدیران این مهندسین مشاور میانگین‌گیری گردیده است.

جدول (1): سیستم امتیازدهی به گزینه‌های مختلف

3-2-1- معیارهای اقتصادی

عناصر هزینه‌های ساخت، ملاحظات نگهداری و زمان اجرا در دسته معیارهای اقتصادی گنجانده شده‌اند.

هزینه‌های ساخت

برآوردهای اولیه از هزینه‌های ساخت اجرای موج شکن‌ها در هر گزینه نشان می‌دهد که هزینه ساخت موج شکن‌های گزینه اول حدود490 میلیارد ریال، گزینه دوم366 میلیارد ریال و گزینه سوم322 میلیارد ریال می‌باشد.

ملاحظات نگهداری

ملاحظات نگهداری دربرگیرنده هزینه‌ها و هم چنین عملیات در ارتباط با لایروبی ادواری در حوضچه می‌باشد. لازم به ذکر است که در این بخش صرفاً به برآورد تفاوت‌های موجود در گزینه‌ها توجه شده است. بر اساس نظرات کارشناسی حاصله، به صورت کلی گزینه اول، علیرغم طول کانال دسترسی کوتاه‌تر، با توجه به جهت دهانه ورودی و جلوگیری موج شکن غربی از عبور رسوبات احتمالی از جلوی دهانه ورودی بندر، دچار وضعیت نامطلوب‌تری می‌باشد. با این حال به نظر می‌رسد که گزینه سوم مطلوبیت بیش‌تری را داراست. بر این اساس سطح عملکرد گزینه‌ها از دید ملاحظات نگهداری برای گزینه‌های اول تا سوم به ترتیب معادل 1/3 ، 6/3 و 3/4 در نظر گرفته شده است (با میانگین‌گیری مجموعه نقطه ‌نظرات).

زمان اجرا

در بحث مربوط به زمان اجرا سه نکته عمده و به صورت توامان مد نظر قرار گرفته‌اند، مورد اول طول کل موج شکن‌ها می‌باشد که در این مورد گزینه دوم و بعد از آن گزینه سوم دارای کم‌ترین طول هستند. مورد دوم طول موج شکن غربی است که اجرای آن با توجه به مسافت حمل مصالح، زمان بیش‌تری را طلب می‌کند و  از این لحاظ، زمان اجرای گزینه سوم نسبت به سایر گزینه‌ها کم‌تر خواهد بود. مورد آخر نیز به بحث امکان اجرای هم زمان دو موج شکن مرتبط بوده و از این حیث گزینه‌ای که طول بلندترین موج شکن آن (غربی یا شرقی) کم‌تر باشد، مطلوب‌تر خواهد بود و بنابراین در گزینه دوم و پس از آن گزینه اول، امکان کاهش زمان اجرای کامل به سبب هم زمانی اجرای دو موج شکن محتمل‌تر خواهد بود. با توجه به موارد پیش‌گفته، زمان اجرای گزینه اول بیش از سایر گزینه‌ها پیش‌بینی می‌شود.  بنابراین امتیاز گزینه‌های اول تا سوم در این معیار به ترتیب معادل 1/2، 1/3 و 1/3 منظور شده است.

3-2-2- معیارهای مدیریتی

معیارهای مدیریتی شامل ملاحظات مرتبط با مدیریت شهری در زمان ساخت موج‌شکن‌ها، سهولت افزایش تعداد پست اسکله‌ها در آینده و در صورت نیاز امکان توسعه آتی بندر،‌ سهولت دسترسی سایر شناورها (شناورهای تفریحی و صیادی) به بیرون حوضچه، امکان استفاده از موج‌شکن غربی برای کاربری تفریحی (هم چنان که در حال حاضر از موج شکن غربی برای این کاربری استفاده می‌شود) و‌ انطباق طرح پیشنهادی با گزینه پیشنهادی مطالعات طرح جامع بنادر بازرگانی ایران می‌باشند.

ملاحظات مدیریت شهری در دوران ساخت بندر

به طور عمده ملاحظات مدیریت شهری در دوران ساخت بندر،  به تاثیرات نامطلوب ناشی از ترافیک و تردد ماشین‌آلات اجرایی به محدوده بندر در دوران ساخت مربوط می‌شود. با توجه به نتایج مطالعات مبنی بر موقعیت معادن سنگ و نیز این موضوع که برای ساخت موج شکن غربی، ورود به محدوده شهری بندر، اجتناب ناپذیر است، به نظر می‌رسد هر چه طول موج شکن غربی (و در نتیجه حجم عملیات در بخش توسعة موجشکن غربی) بیش‌تر باشد، تاثیرهای نامطلوب‌تری را برای مدیریت شهری ایجاد خواهد نمود. بنابراین از این حیث گزینه سوم نسبت به سایر گزینه‌ها مطلوبیت بیش‌تری را داراست و گزینه اول به دلیل حجم عملیات بالاتر در موج شکن غربی (ساخت موج شکن در عمق‌های بیش‌تر نسبت به گزینه دوم) نسبت به سایر گزینه‌ها از اولویت کم‌تری برخوردار است. لذا امتیاز گزینه‌های اول تا سوم در این معیار به ترتیب معادل 3/2، 3/3 و 8/4 منظور شده است.

سهولت توسعه اسکله‌های جدید

سهولت توسعه اسکله‌های جدید از جمله معیارهای مطرح در دیدگاه مدیریتی می‌باشد. با توجه به آرایش موج‌شکن‌های بندر در سه گزینه، گزینه سوم و بعد از آن گزینه  اول بهترین شرایط را دارا می‌باشند. به عبارت دیگر طول و چگونگی جانمایی موج شکن‌ها در این دو گزینه، شرایط بهتری را برای افزودن تعداد اسکله‌ها فراهم می‌آورد. بنابراین امتیاز گزینه‌های اول تا سوم در این معیار به ترتیب معادل 0/4، 1/3 و 8/4 منظور شده است.

سهولت توسعه حوضچه

موضوع دیگری که می‌باید به عنوان یکی از معیارها مطرح و مد نظر قرار گیرد، بحث امکان توسعه حوضچه بندر می‌باشد؛ علیرغم این که گسترش مورد انتظار از بندر مطابق با مطالعات طرح جامع، بیش‌تر از ابعاد ارایه شده در گزینه  طرح جامع و گزینه‌های پیشنهادی نیست. با توجه به این دیدگاه امتیاز گزینه‌های اول تا سوم در این معیار به ترتیب معادل 0/2، 8/2 و 5/4 منظور شده است.

سهولت دسترسی سایر شناورها به بیرون حوضچه

مطلوبیت دسترسی سایر شناورهای فعال در حوضچه بندر انزلی نظیر شناورهای تفریحی و صیادی به بیرون حوضچه از دیگر مواردی است که در انتخاب گزینه  منتخب از دیدگاه مدیریتی مد نظر قرار گیرد. با توجه به بحث‌های صورت گرفته، به نظر می‌رسد که گزینه  سوم نسبت به سایر گزینه‌ها وضعیت مطلوب‌تری را دارا بوده و بنابراین امتیاز این گزینه، 6/4 تعیین می‌شود، در حالی که امتیاز گزینه‌های اول و دوم به ترتیب 0/2 و 8/2 منظور می‌شود.

کاربری تفریحی موج شکن غربی

یکی دیگر از معیارهای قابل بحث از دیدگاه مدیریتی، کاربری تفریحی موج شکن غربی در گزینه‌های مختلف است. در حال حاضر موج شکن غربی محل مناسبی برای برخی فعالیت‌های تفریحی گردیده که تغییر در آرایش این موج شکن می‌تواند این بحث را با تغییراتی مواجه سازد. بر این اساس با تجمیع ‌نظریه‌های کارشناسی امتیاز‌های گزینه‌های اول تا سوم در این معیار به ترتیب 6/2، 0/3 و 0/4 در نظر گرفته می‌شود.

مطابقت با طرح جامع

اگرچه در تمامی مباحث مربوط به موضوع جانمایی، نتایج اصلی طرح جامع بنادر ایران پایه مطالعات قرار گرفته است ولیکن این بحث در خصوص پلان کلی موج شکن‌ها، به لحاظ مطالعات بیش‌تری که در زمینه‌های هیدرودینامیک و ناوبری صورت گرفته است، به صورت کامل رعایت نشده است. با این وجود، انطباق طرح‌های پیشنهادی جانمایی موج شکن‌ها با طرح توسعه پیشنهادی مطالعات طرح جامع، می‌تواند به عنوان یکی از معیارهای مدیریتی تلقی شود. مطابق با این معیار، گزینه  اول بیش‌ترین انطباق را با جانمایی طرح جامع داراست و بنابراین به این گزینه امتیاز 5 تعلق می‌گیرد. امتیاز‌های گزینه‌های دوم و سوم نیز در این معیار به ترتیب 5/4 و 3/2 منظور می‌شود.

3-2-3- معیارهای فنی

از دیدگاه فنی 5 معیار حایز اهمیت‌اند که عبارتند از: سهولت ناوبری به سمت حوضچه، سهولت ناوبری در داخل حوضچه، اغتشاش در محل اسکله‌ها، اثرات مورفولوژیکی و اثرات زیست محیطی.

سهولت ناوبری به سمت حوضچه

منظور از سهولت ناوبری به سمت حوضچه، سهولت حرکت و ناوبری شناورها از محدوده لنگرگاه به سمت دهانه حوضچه است. در این صورت بدیهی خواهد بود موج شکن‌های غربی و شرقی، جهت کانال دسترسی و جهت امواج و بادهای غالب در محدوده طرح، تعیین‌کننده می‌باشند. با توجه به پلان‌های پیشنهادی، گزینه اول مطلوب‌ترین شرایط را برای ناوبری به سمت حوضچه دارا می‌باشد و لذا بیش‌ترین امتیاز معادل 5، به این گزینه اختصاص داده می‌شود و امتیاز گزینه‌های دوم و سوم به‌ترتیب معادل 3/4 و3/3 منظور می‌شود.

سهولت ناوبری در داخل حوضچه

سهولت ناوبری در داخل حوضچه، تابعی از ابعاد و موقعیت حوضچه چرخش و موقعیت نسبی آن با محل اسکله‌ها و دهانه ورودی (کانال ناوبری) می‌باشد. علاوه بر آن، تامین فضای کافی برای مانور یدک‌کش‌ها در انجام عملیات ناوبری داخل حوضچه نیز دارای اهمیت می‌باشد. بر این اساس و با تجمیع ‌نظریه‌های کارشناسی، امتیاز گزینه‌های اول تا سوم در این معیار به ترتیب 3/2، 0/5 و 1/3 در نظر گرفته می‌شود.

نفوذ امواج به حوضچه و محدوده اسکله‌ها

آرایش و جانمایی موج‌ شکن‌ها و امتداد دهانه ورودی، تاثیر قابل توجهی در میزان نفوذ موج به داخل حوضچه بندر و جلوگیری از بروز اغتشاش در محدوده اسکله‌ها دارد امتیاز گزینه‌های اول تا سوم در این معیار به ترتیب 0/3، 5/3 و 0/4 در نظر گرفته می‌شود.

اثرات مورفولوژیکی

به طور کلی احداث سازه‌های ساحلی با ایجاد ممانعت در برابر جریان‌های حمل رسوب کرانه‌ای، سبب ایجاد تغییرات مورفولوژیکی در ساحل می‌شود. در مورد پروژه مورد مطالعه نیز احداث موج شکن جدید و اطاله موج شکن غربی تغییراتی را در خط ساحلی از دو جنبه رسوب گذاری در ساحل شرقی و فرسایش در ساحل غربی ایجاد می‌نمایند. موضوع دیگر آن است که پیشروی احتمالی خط ساحلی در غرب بندر در بلند مدت و روگذری رسوبات از پشت موج شکن شرقی دهانه بندر را در گزینه‌های اول و دوم بیش‌تر از گزینه سوم تحت تاثیر قرار می‌دهد. بر اساس بررسی‌های به عمل آمده و نیز جمع‌بندی نقطه ‌نظرات کارشناسی، امتیاز گزینه‌های اول تا سوم در این معیار به ترتیب 0/2، 0/3 و 0/4 منظور می‌شود.

اثرات زیست محیطی

با توجه به ابعاد و الگوی توسعه بندر انزلی، این توسعه اثراتی را از جنبه‌های اجرایی و بهره‌برداری بر محیط زیست منطقه خواهد گذاشت که این بررسی‌ها در مطالعات جداگانه‌ای بایستی مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرند. با این حال به نظر می‌رسد تاثیرات مترتب بر محیط زیست منطقه (که اجتناب ناپذیر بوده و بایستی تمهیداتی را در جهت کاهش آن‌ها به‌کار گرفت) برای گزینه‌های پیشنهادی یکسان بوده و از این رو امتیاز همه گزینه‌ها معادل 3/3 منظور می‌شود.

3-3- جمع‌بندی امتیاز‌بندی گزینه‌ها

با توجه به مطالب گفته شده و براساس میانگین‌گیری نقطه‌نظرات کارشناسی، جمع‌بندی امتیازهای گزینه‌ها برای هر یک از معیارها به شرح جدول 2 می‌باشد.

جدول (2): امتیازهای گزینه‌های پیشنهادی برای معیارهای تاثیرگذار

3-3-1- وزن‌دهی معیارها

همان گونه که در روش تحلیل همایی نیز به آن اشاره شد، به منظور انتخاب بهترین گزینه نیاز به وزن‌دهی مناسب معیارها می‌باشد. براساس نظرات کارشناسی و تجارب موجود و مرتبط و نیز اخذ نقطه‌ نظرات بهره‌برداران، برای هر یک از گروه معیارهای اقتصادی، مدیریتی و فنی وزن‌های مطابق با جدول 3 تخصیص داده شده است. بر اساس وزن‌دهی اصلاح شده، بحث‌های مرتبط با ناوبری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. لازم به ذکر است که در ادامه بررسی‌ها، تحلیل حساسیت بر روی وزن‌های ارایه شده در جدول شماره 2 صورت گرفته و نتایج آن مورد بررسی قرار خواهند گرفت. همان گونه که پیش‌تر هم اشاره شد هر یک از دیدگاه‌های اقتصادی، مدیریتی و فنی شامل چند معیار می‌باشند که درجه اهمیت هر یک از معیارهای موجود از یک منظر با یکدیگر متفاوت می‌باشند، لذا در داخل هر یک از طبقه‌بندی‌ها نیز درجه اهمیت معیارها، مطابق جدول‌های 4 الی 6 مشخص شده است.

جدول (3): وزن دهی اولیه گروه معیارها

جدول (4): درجه اهمیت معیارهای اقتصادی (درصد)

جدول(5): درجه اهمیت معیارهای مدیریتی (درصد)

جدول (6): درجه اهمیت معیارهای فنی (درصد)

3-4- انتخاب گزینه برتر با روش تحلیل همایی

پس از بررسی عملکرد گزینه‌ها، سطح عملکرد گزینه‌ها در تحقق معیارهای مورد نظر (شامل هزینه‌های ساخت، ملاحظات نگهداری، زمان اجرا، ملاحظات مرتبط با مدیریت شهری در زمان ساخت، سهولت افزایش تعداد اسکله‌ها در آینده، سهولت توسعه حوضچه،‌ سهولت دسترسی سایر شناورها به بیرون حوضچه، امکان استفاده از موج‌شکن غربی برای کاربری تفریحی،‌ انطباق طرح پیشنهادی با مطالعات طرح جامع، سهولت ناوبری به سمت حوضچه، سهولت ناوبری در داخل حوضچه، نفوذ امواج به حوضچه و محدوده اسکله‌ها، اثرات مورفولوژیکی و اثرات زیست محیطی) تعیین گردید. با توجه به اهمیت معیارهای اقتصادی، برای به‌دست آوردن نتایج اولیه، وزن معیارهای اقتصادی، فنی و مدیریتی به‌ترتیب معادل 20، 70 و 10 درصد تعیین شد. جدول‌های در ارتباط با منافع و مضرات نسبی گزینه‌ها طی شماره‌های 7 و 8 لحاظ شده‌اند.

جدول (7): ماتریس منافع نسبی گزینه‌ها

جدول (8): ماتریس مضرات نسبی گزینه‌ها

مجموع منافع کسب شده از هر گزینه نسبت به سایر گزینه‌ها و نیز مضرات رسیده از هر گزینه نسبت به سایر گزینه‌ها که از روابط (9) و (10) محاسبه می‌شود، در جدول 9 آورده شده است. همان گونه که مشاهده می شود منافع نسبی گزینه اول نسبت به سایر گزینه‌ها منفی بوده و مضرات آن نیز مثبت می‌باشد و بنابراین گزینه اول به عنوان گزینه مردود تلقی می‌شود. در گزینه سوم هر چند که منافع کسب شده از گزینه سوم نسبت به سایر گزینه‌ها مثبت می‌باشد، ولی چون مضرات ناشی از آن گزینه نسبت به سایر گزینه‌ها مثبت می‌باشد، این گزینه نیز نمی‌تواند در مجموعه گزینه‌های رقیب قرار گیرد و بنابراین گزینه دوم به عنوان بهترین گزینه در این حالت انتخاب می‌شود.

جدول (9): مجموع منافع و مضرات نسبی هر گزینه

3-5- تحلیل حساسیت

نتایج تحلیل همایی انجام شده با اختصاص وزن 20 درصد برای معیارهای اقتصادی و 10 درصد برای معیارهای مدیریتی و 70 درصد برای معبارهای فنی حاکی از مطلوب بودن گزینه دوم، نسبت به گزینه‌های اول و سوم می‌باشد. حال سووال این است که آیا تغییر در وزن‌های معیارهای عنوان شده، می‌تواند گزینه دیگری را به عنوان گزینه مطلوب مطرح کند یا خیر؟ به منظور پاسخ گویی به این سوال، تحلیل حساسیت بر روی وزن‌دهی گروه معیارها انجام گردید.

3-5-1- تحلیل حساسیت با 5% افزایش وزن معیارهای اقتصادی و 5% کاهش وزن معیارهای فنی

اولین تحلیل حساسیت بر سیستم وزن‌دهی معیارها، افزایش وزن معیارهای اقتصادی و کاهش وزن معیارهای فنی می‌باشد. بنابراین وزن هر یک از معیارها به شرح جدول 10 می‌باشد. ماتریس مطلوبیت هر یک از گزینه‌ها و عدم مطلوبیت گزینه‌ها نیز مطابق جداول  11 و 12 می‌باشد. مجموع منافع و مضرات ناشی از هر گزینه نسبت به سایر گزینه‌ها در جدول شماره 13 ارایه شده است. همانند حالت قبل منافع نسبی گزینه اول نسبت به سایر گزینه‌ها منفی بوده و مضرات آن مثبت می‌باشد و بنابراین گزینه اول به عنوان گزینه مردود تلقی می‌شود. در خصوص گزینه‌های دوم و سوم نیز همانند حالت قبل بوده و گزینه  دوم گزینه  برتر مطرح می‌شود.

جدول (10): 5% افزایش وزن معیارهای اقتصادی و 5% کاهش وزن معیارهای فنی

جدول (11): ماتریس منافع نسبی گزینه‌ها

جدول (12): ماتریس مضرات نسبی گزینه‌ها

جدول (13): مجموع منافع و مضرات نسبی هر گزینه

3-5-2- تحلیل حساسیت با 10% افزایش وزن معیارهای اقتصادی و 10% کاهش وزن معیارهای فنی

وزن هر یک از معیارها به شرح جدول شماره 14 و ماتریس مطلوبیت هر یک از گزینه‌ها و عدم مطلوبیت گزینه‌ها مطابق جدول‌های شماره 15 و 16 می‌باشد. مجموع منافع و مضرات ناشی از هر گزینه نسبت به سایر گزینه‌ها در جدول شماره 17 ارایه شده است. با توجه به نتایج به دست آمده از تحلیل، مشاهده می‌شود که گزینه اول به دلیل مثبت بودن مضرات نسبی ناشی از آن و منفی بودن منافع نسبی کسب شده از آن مردود می‌باشد. گزینه سوم نیز به دلیل مثبت بودن مضرات ناشی از آن قابل قبول نمی‌باشد. بنابراین در این حالت گزینه دوم تنها گزینه رقیب و مطلوب می‌باشد. در این حالت با کاهش وزن معیارهای فنی و افزایش معیارهای اقتصادی، گزینه  سوم به عنوان رقیب گزینه  دوم مطرح می‌شود.

جدول (14): 10 % افزایش وزن معیارهای اقتصادی و 10% کاهش وزن معیارهای فنی

جدول (15): ماتریس منافع نسبی گزینه‌ها

جدول (16): ماتریس مضرات نسبی گزینه‌ها

جدول (17): مجموع منافع و مضرات نسبی هر گزینه

3-5-3- تحلیل حساسیت با 10% کاهش وزن معیارهای فنی و 10% افزایش وزن‌ معیارهای مدیریتی

با کاهش 10 درصدی وزن معیارهای فنی و افزایش وزن معیارهای مدیریتی، تاکید بر معیارهای مدیریتی افزایش می‌یابد. در این حالت وزن معیار‌های اقتصادی، مدیریتی و فنی مطابق جدول شماره 18 خواهد بود. ماتریسهای مطلوبیت و عدم مطلوبیت گزینه‌های اول، دوم و سوم در این سناریو به شرح جدول‌های شماره 19 و 20 می‌باشد. مجموع منافع و مضرات ناشی از هر گزینه نسبت به سایر گزینه‌ها در جدول شماره 21 ارایه شده است. با توجه به نتایج به دست آمده از تحلیل، مشاهده می‌شود که گزینه اول به دلیل مثبت بودن مضرات نسبی ناشی از آن و منفی بودن منافع نسبی کسب شده از آن مردود می‌باشد. گزینه سوم نیز به دلیل مثبت بودن مضرات ناشی از آن قابل قبول نمی‌باشد. بنابراین تنها گزینه رقیب و مطلوب در این حالت نیز گزینه دوم می‌باشد.

جدول (18): 10 % کاهش وزن معیارهای فنی و 10% افزایش وزن معیارهای مدیریتی

جدول (19): ماتریس منافع نسبی گزینه‌ها

جدول (20): ماتریس مضرات نسبی گزینه‌ها

جدول (21): مجموع منافع و مضرات نسبی هر گزینه

3-5-4- تحلیل حساسیت با 10% کاهش وزن معیارهای اقتصادی و 10% افزایش وزن مدیریتی

در این حالت عملکرد گزینه‌ها در شرایطی که تاکید بر معیارهای مدیریتی افزایش یابد، مورد بررسی قرار می‌گیرد (جدول شماره 22). ماتریس‌های منافع نسبی و مضرات نسبی گزینه‌های اول، دوم و سوم به شرح جدول‌های شماره 23 و 24 می‌باشد. مجموع منافع و مضرات ناشی از هر گزینه نسبت به سایر گزینه‌ها در جدول شماره 25 ارایه شده است. در این حالت گزینه‌های اول و سوم به دلیل مثبت بودن مضرات رسیده از آن‌ها به سایر گزینه‌ها و نیز منفی بودن منافع نسبی کسب شده از گزینه  اول مردود می‌باشد. بنابراین همانند سایر حالت‌های قبل گزینه دوم به عنوان بهترین گزینه انتخاب می‌شود.

جدول (22): 10% کاهش وزن معیارهای اقتصادی و فنی و 10% افزایش وزن معیارهای مدیریتی

جدول (23): ماتریس منافع نسبی گزینه‌ها

جدول (24): ماتریس مضرات نسبی گزینه‌ها

جدول (25): مجموع منافع و مضرات نسبی هر گزینه

4- نتیجه‌گیری

نتایج تحلیل حساسیت بر روی انتخاب گزینه برتر در جدول شماره 26 ارایه شده است. بر اساس بررسی‌های به‌عمل آمده، گزینه اول از سطح عملکرد پایینی در کلیه معیارها برخوردار است و همواره به عنوان گزینه مردود شناخته شده است. در گزینه سوم مقدار خالص منافع کسب شده از آن، همواره مثبت بوده است ولیکن مقدار خالص مضرات ناشی از از این گزینه مثبت است. بر این اساس در واقع در حالت‌هایی که در آن تاکید بر معیارهای فنی کاهش یافته، این گزینه تاحدی به گزینه  دوم نزدیک شده و اگر درصد کاهش وزن معیارهای فنی ادامه یابد، به عنوان گزینه رقیب انتخاب می‌شود. ولیکن در حالات بررسی شده، گزینه سوم به عنوان گزینه مردود تعیین شده است. سطح عملکرد گزینه دوم در اغلب معیارها مطلوب بوده و همین امر سبب انتخاب این گزینه به عنوان بهترین گزینه در کلیه حالات می‌شود.

جدول (26): مقایسه نتایج آنالیز حساسیت تحلیل همایی