طبقه‌بندی علل توقف عملیات تخلیه و بارگیری شناورها به روش ABC مطالعه موردی: سه بندر شمالی کشور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناس ارشد مهندسی صنایع، کارشناس مسئول آمار سازمان بنادر و دریانوردی

چکیده

فلسفه وجودی بندر با عملیات تخلیه و بارگیری کالا معنا پیدا می‌کند و به‌واسطه کیفیت و سرعت عملیات تخلیه و بارگیری به بالندگی می‌رسد. علاوه برافزایش مستمر کیفیت، استفاده بهینه از زمان بسیار حائز اهمیت است و تلاش برای حذف عوامل مختل‌کننده، کارساز می‌باشد. هدف این پژوهش، بررسی عملکرد بنادر شمالی کشور در امر تخلیه و بارگیری شناورهای ورودی به‌منظور شناسایی علل توقف عملیات تخلیه و بارگیری شناورها و به‌کارگیری روش ABC[1] جهت اولویت‌بندی و طبقه‌بندی در سه ‌سطح است تا بر اساس آن مدیر بندر راحت‌تر بتواند تصمیم درستی در زمینة برنامه‌ریزی صحیح و تخصیص بهینه منابع، بر اساس طبقه‌ای که دلایل توقف در آن قرار می‌گیرد، اتخاذ نماید تا حتی‌الامکان توقفات موجود در عملیات شناورها کاهش و یا حذف شود و به این طریق زمان اشغال اسکله‌ها کاهش و نرم تخلیه و بارگیری شناورها تا حد امکان افزایش یابد.
در این پژوهش در رابطه با سه بندر امیرآباد، نوشهر و انزلی علاوه‌بر شناسایی و طبقه‌بندی علل توقف عملیات شناورها به‌طور تجمیعی در طی سال‌های 1378 تا 1393، عملکرد هر یک از این سه بندر به‌طور خاص در سال 1393 بررسی‌شده است، به‌طوری‌که در هر یک از این بررسی‌ها، چه به‌صورت تجمیعی 16 ساله و چه به‌صورت مجزا برای سال 1393، به نتایج ارزشمند و قابل‌توجهی نائل شده‌ایم. به‌طور نمونه بندر انزلی طی 16 سال گذشته در بین سه بندر مذکور بالاترین زمان توقف و بالاترین فراوانی رخداد علل توقف عملیات شناورها را داشته است. یعنی با 144452 ساعت توقف عملیات مربوط به 98521 مورد علت توقف، مواجه بوده است، که بررسی حد قابل‌قبول رخداد این علل می‌بایست موردتوجه مدیریت محترم آن بندر قرار گیرد. در این پژوهش، به‌طور مشابه این مسئله برای دو بندر امیرآباد و نوشهر نیز بررسی‌شده است.



[1] روش ABC یا روش (20-80) و یا اصل پارتو

کلیدواژه‌ها

1- مقدمه

دنیای اطراف ما مملو از مسائل متنوع است و انسان‌ها همیشه مجبور به تصمیم‌گیری در این زمینه‌ها هستند. در این خصوص مدیران و معاونین بنادر در دغدغه روزمره‌کاری خود می‌بایست تصمیمات بسیاری در رابطه با بهینه‌سازی عملیات شناورها و بالا بردن نرم تخلیه و بارگیری کالاها انجام دهند و همواره به شناخت و بررسی عوامل و پیدا کردن راه‌حل‌ها و برداشتن موانع به‌منظور رساندن ظرفیت عملی بندر به ظرفیت اسمی آن بندر انجام دهند. در این پژوهش به دنبال به‌کارگیری روش ABC به‌منظور اولویت‌بندی و طبقه‌بندی علل توقف عملیات تخلیه و بارگیری شناورهای ورودی هستیم. علل توقف عملیات تخلیه و بارگیری شناورها به‌عنوان بحث‌انگیزترین مسئله بنادر موضوعی غیرقابل‌حل نیست، اما حل آن یک‌باره و ناگهانی و با شیوه‌های آنی میسر نیست. برای مقابله با این‌گونه عوامل بازدارنده در افزایش توان کاری یک بندر، بسته به نوع و میزان فراوانی و تکرار سالیانه آن عامل و بر اساس واقعیت‌ها و شرایط محیطی و کاری حاکم در هر بندر، نیاز به برنامه‌ریزی‌های درازمدت و زیربنایی و نیز برنامه‌ریزی‌های کوتاه‌مدت است.

همان‌طور که می‌دانیم، به‌طورکلی بالاترین کارایی و بازدهی وقتی به دست می‌آید که در حداقل زمان، بیشترین حجم کاری انجام شود. بنابراین صرف هر لحظه اضافی یا تلف شدن وقت در حین عملیات، هزینه را افزایش داده و باعث کاهش کارایی می‌شود. حالت ایده‌آل حالتی است که از زمان شروع عملیات تا زمان انجام عملیات، توقفی ایجاد نشود. بنابراین اگر زمان انجام عملیات کاهش یابد به دنبال آن هزینه‌ها کاهش‌یافته و درنتیجه منجر به افزایش کارایی می‌گردد. به‌طورکلی افزایش نرم تخلیه و بارگیری شناورها به دو عامل اصلی بستگی دارد. عامل اول افزایش کارایی اپراتورها و تجهیزات بندری و سایر کارکنان دخیل در این امر و عامل دوم حذف ساعات توقف در عملیات شناورها است. توقف در عملیات شناورها دلایل و عوامل مختلفی دارد که بعضی از آنها قابل‌حذف شدن از عملیات نیستند ولی بعضی دیگر را اگرچه نمی‌توان حذف کرد ولی با برنامه‌ریزی صحیح و به‌کار بردن سیاست‌های بهینه، کاهش آنها امکان‌پذیراست.

 

1-1- بیان مسئله، ضرورت و اهمیت تحقیق

در امر تخلیه و بارگیری شناورها عوامل مختلفی دخیل است که هماهنگی و همکاری کلیه این عوامل ضروری می‌باشد. رساندن ظرفیت عملی بندر به ظرفیت اسمی، یکی از اهم وظایفی است که مدیریت بر عهده دارد و لازمه این امر افزایش کارایی بندر است که ناشی از سرعت و دقت می‌باشد و در نهایت برای بالا بردن کارایی بندر افزایش نرم تخلیه و بارگیری شناورها در بندر لازم است. همان‌طور که می‌دانید افزایش مدت‌زمان و تکرار برخی از علل کندی و توقف عملیات شناورها منجر به خسارت‌های اقتصادی و اجتماعی به ذینفعان درون و برون‌سازمانی می‌شود و درصورتی‌که فاصله بین وضعیت فعلی عملکرد بنادر در سرویس‌دهی به شناورها با وضعیت مورد انتظار آنها از حد معقول و مقبول آن فراتر رود این امر موجب پایین آمدن کارایی بندر و کاهش نرم تخلیه و بارگیری شناورها خواهد شد.

اهم خسارت‌های ناشی از وقوع علل کندی یا توقف عملیات تخلیه و بارگیری شناورها به بنادر، صاحبان کالا و صاحبان شناورها عبارت‌اند از: تحمیل هزینه فرصت‌های ازدست‌رفته، افزایش زمان اشغال اسکله‌ها، افزایش انتظار نوبت شناورها در لنگرگاه، اتلاف زمان حمل‌ونقل و غیره.

بنابراین مواردی که باعث طولانی شدن توقف کشتی و یا کالا در بنادر می‌شوند، نیز متنوع بوده و موجب ماندگاری کالا و کشتی در بندر می‌شود. درحالی‌که هدف، باید افزایش توان عملیاتی به‌منظور کوتاه نمودن ماندگاری کالا و کشتی باشد. مالکان کشتی زمانی به سود بیشتر می‌رسند که دارای خطوط پرسرعت کشتیرانی باشند و بتوانند به‌موقع به تعهدات خود مبنی بر حمل کالا عمل کنند، این موضوع از طریق تخلیه و بارگیری سریع و آزاد شدن به‌موقع کشتی‌ها محقق می‌شود. به‌عبارت‌دیگر، برای صاحبان و اجاره‌کنندگان کشتی، کوتاه‌شدن مدت توقف کشتی در بنادر بسیار اهمیت دارد.

 

 

 

1-2- اهداف تحقیق

اهداف تحقیق عبارت از: (1) شناسایی و طبقه‌بندی علل توقف عملیات شناورهای ورودی به بنادر امیرآباد، نوشهر و انزلی به‌طور تجمیعی و چندساله، طی سال‌های 1378 لغایت 1393 و (2) شناسایی و طبقه‌بندی علل توقف عملیات شناورهای ورودی به بنادر امیرآباد، نوشهر و انزلی به‌طور خاص و یک‌ساله، طی سال 1393 می‌باشد.

1-3- قلمرو و نوع تحقیق

جامعه آماری این تحقیق سه بندر شمالی کشور می‌باشند که عبارت‎‌اند از بنادر "امیرآباد، نوشهر، انزلی"، ‌طوری‌که ارزیابی عملکرد این سه بندر طی سال‌های 1378 لغایت 1393 موردتوجه این تحقیق است. اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺎﻫﻴﺖ آن، از ﻧﻮع ﻛﺎرﺑﺮدی است و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع اﻃﻼﻋﺎت موردنیاز در اﻧﺠﺎم محاسبات، از بانک‌های اطلاعاتی "سامانه آمار عملیات تخلیه و بارگیری شناورها " که توسط ادارات کل فناوری اطلاعات و ارتباطات سازمان تهیه و در کلیه بنادر مستقرشده است، استفاده می‌شود. در این سامانه فعالیت ورود و خروج شناورها و نیز کلیه عملیات تخلیه و بارگیری آنان به‌طور روزانه در هر یک از بنادر شمالی و جنوبی کشور توسط کاربران آن بنادر از سال 1378 تاکنون ثبت می‌گردد.

لازم به ذکر است، در خصوص انتخاب سه بندر شمالی، تنها به لحاظ تشابه جغرافیایی است که انتخاب‌شده‌اند و ملاحظات دیگری در کار نبوده و هیچ‌گونه قید و یا محدودیتی در ارزیابی عملکرد بنادر ازلحاظ تعداد بنادر و نیز سال‌های مورد انتظار در انجام مجموعه محاسبات وجود ندارد. شایان‌ذکر است در این کنکاش، زمان پهلوگیری تا جداسازی شناورها مدنظر بوده و زمان قبل و بعد از آن را شامل نمی‌شود.

1-4- مروری بر پیشینه تحقیق

ضمن بررسی منابع سازمانی ازجمله فصلنامه دیدگاه و لیست پایان‌نامه‌های موجود در مرکز مطالعات راهبردی سازمان بنادر و دریانوردی، مشخص شد تحقیقاتی با موضوع "طبقه‌بندی علل توقف عملیات تخلیه و بارگیری شناورها" وجود دارد. همچنین ضمن جستجوی کلمات کلیدی "توقف عملیات تخلیه و بارگیری" در وب‌گاه‌ها از طریق موتور جستجوگر گوگل، تنها یک مقاله با عنوان "عوامل مؤثر بر تخلیه و بارگیری و جبران تأثیرگذاری آنها" که در سال 1387 توسط آقایان علی امیری، خیراله بهادری و علی‌اصغر رحیمی‌دوستان تهیه‌شده است مشاهده گردید. مقاله مذکور، به بررسی علل توقف کشتی‌ها بر اساس 6 عامل و نیز طی 7 ماهه سال 1387 و برمبنای 31 شناور که در این مدت دریکی از بنادر کشور تردد داشته‌اند پرداخته است و تنها به ارائه جداولی در رابطه با مدت تأخیر و میانگین تخلیه و بارگیری انجام‌شده در مورد این 31 شناور اقدام نموده است.

در پژوهش حاضر ضمن شناسایی و بررسی علل توقف عملیات طی 16 سال گذشته در هر یک از بنادر شمالی کشور (امیرآباد، ‌نوشهر،‌ انزلی) طبقه‌بندی این علل در دو زمینه صورت می‌گیرد، طبقه‌بندی بر اساس مدت‌زمان علل و طبقه‌بندی بر اساس فراوانی رخداد علل، که این دلایل بر اساس روش ABC و در سه گروه تقسیم‌بندی می‌گردند.

2- روش تحقیق

جدا از انجام برنامه‌ریزی‌های بلندمدت و زیربنایی و همچنین برنامه‌ریزی‌های کوتاه‌مدت برای بنادر، باید توجه تصمیم‌گیران را به این موضوع جلب کرد که تعداد کمی از عوامل مسئول درصد زیادی از اثرات هستند.

ویلفردو پاراتو اقتصاددان ایتالیائى در سال 1906 مشاهده کرد که تنها 20% مردم ایتالیا مالک 80% مجموع ثروت کشور هستند. طبق این قاعده، تعداد کمى از عوامل (حدود 20%) مسئول درصد زیادى از اثرات (حدود 80%) هستند به بیان مدیریتى، 20% سعى و تلاش افراد منجر به 80% نتایج کار آنها می‌شود. نتیجه فرعی به دست آمده نشان‌دهنده آن است که 20% نتایج کار و عملکرد یک نفر، 80% نتایج یا سعى و تلاش وى را جذب مى‌کند. لذا براى استفاده مؤثر از منابع، تلاش مدیر باید برمبناى تشخیص درست 20% یا اقلیت اساسى از 80% یا اکثریت کم‌اهمیت استوار باشد.

ارزش قاعده پارتو برای یک مدیر در این است که به او متذکر می‌شود بر 20% موارد مهم تمرکز کند. از میان کارهایی که در طول روز انجام می‌دهیم، تنها 20% دارای اهمیت واقعی هستند که آن 20%، 80% نتایج را تولید می‌کنند. باید این موارد مهم را شناسایی نموده و بر آنها تمرکز کرد. این روش بر این حقیقت استوار است که در هر مجموعه‌ای، تعداد کمی از اقلام این مجموعه، قسمت اعظم ارزش و یا خواص این مجموعه را در برمی‌گیرند. لذا مدیران بنادر می‌توانند شرایط محیطی و کاری بندر را همواره بر اساس اصل یا قاعده پارتو تجزیه‌وتحلیل کنند تا مشخص گردد، چه فعالیت‌هایی بیشترین ارزش را برای آن بندر دارد و چگونه برای به حداکثر رساندن بهره‌وری و کارایی عملکرد بندر، برنامه‌ریزی شود که 80% منابع بندر صرف انجام فعالیت‌های مورد انتظار گردد. بنابراین جهت دستیابی به این نوع طبقه‌بندی، از روش معمول و مفید ABC و یا روش (20-80) و یا اصل پارتو که مورداستفاده و کاربرد آن در انواع فعالیت‌های مدیریتی و ازجمله کنترل تولید و موجودی‌هاست بهره گرفته شد. پس ‌از اینکه مجموعه‌ای از اطلاعات عددی در مورد عوامل و دلایل مرتبط با موضوع موردبحث جمع‌آوری شد با پیروی از مراحل ذیل  نمودار پارتو رسم گردید:

مرحله اول: اطلاعات جمع‌آوری‌شده را به‌صورت نزولی مرتب شد.

مرحله دوم: اقلامی که کمترین تأثیر را داشتند به‌عنوان سایر دسته‌بندی شد و اطلاعات آنها را باهم جمع گردید.

مرحله سوم: اطلاعات هر یک از اقلام به‌صورت درصد محاسبه شد و فراوانی تجمعی و درصد تجمعی به دست آمد.

مرحله چهارم: دست‌آخر، نمودار پارتو به‌صورت زیر رسم شد:

الف) محور عمودی سمت چپ نمودار برای نشان دادن اطلاعات اصلی جمع‌آوری‌شده مانند تعداد موارد (فراوانی)، هزینه و غیره به کار می‌رود. درجه‌بندی این ستون برحسب مجموع اطلاعات جمع‌آوری‌شده انجام می‌شود.

ب) محور افقی شامل عناوین مقوله‌ها (موارد) است. این محور با توجه به تعداد مقوله‌ها (شامل موارد اصلی و مقوله سایر) به فاصله‌های مساوی تقسیم می‌شود و عناوین مربوط به موارد به ترتیب نزولی در زیر این محور ثبت می‌شود به‌طوری‌که مقوله سایر، در انتهای سمت راست نمودار قرار می‌گیرد.

ج) محور عمودی سمت راست نمودار از نقطه انتهایی محور افقی (مقوله سایر) رسم شده و برحسب درصد درجه‌بندی می‌شود. از این ستون برای تحلیل و تفسیر اطلاعات و نقش آنها در کل مقولات استفاده می‌شود.

د) نام مناسبی برای نمودار انتخاب شد. دوره زمانی داده‌های مورداستفاده و منابع آنها ذکر شد.

مرحله پنجم: با استفاده از اطلاعات جمع‌آوری‌شده، ستون‌ها و منحنی نمودار رسم شد. برای این کار ابتدا اطلاعات ثبت‌شده بر اساس مقولات مرتب‌شده برروی محور افقی و درجه‌بندی برروی محور عمودی سمت چپ، به‌صورت نمودار ستونی رسم شد. طول ستون‌ها نشان‌دهنده فراوانی مقوله موردنظر است. سپس بر اساس درصد تجمعی و با توجه به درجه‌بندی محور عمودی سمت راست منحنی مربوط به درصد اقلام ترسیم گردید.

مرحله ششم: با توجه به نمودار رسم شده نقش هرکدام از اقلام که در کل شامل عیوب و اشکال‌ها می‌باشد شناسایی شده، موردبررسی و تفسیر قرار گرفت.

2-1- داده‌های تحقیق

همان‌طور که در بخش قلمرو تحقیق اعلام شد، منبع اطلاعات این تحقیق سامانه آمار عملیات است، در این سامانه بانک اطلاعات ‌پایه علل توقف عملیات با هفت گروه اصلی و به شرح زیر تعریف‌شده است:

(1) علل جوی و محیطی (شامل: بدی آب‌وهوا، جزر و مد، مواج بودن دریا، ...)، (2) علل مالی (شامل: مشکلات مالی، اختلاف مالی، مشکلات اسنادی، ...)، (3) علل مربوط به تجهیزات و محوطه (شامل: قطع برق، کمبود کامیون، پر بودن مخازن، ...)، (4) علل مربوط به شناورها و کشتیرانی (شامل: پاس ورودی، سوخت‌گیری، عدم آمادگی کشتیرانی، ...)، (5) علل مربوط به کالا، صاحب کالا و گمرک (شامل: عدم آمادگی صاحب کالا، آفت‌زدگی کالا، قرنطینه، ...)، (6) علل مربوط به مسائل کاری و اداری (شامل: تغییر نوبت‌کاری، عدم آمادگی پیمانکار، نظافت اسکله، ...)، (7) سایر عوامل.

تعاریف:

-            تخلیه: باربرداری از هر نوع شناور توسط هر نوع وسیله را تخلیه گویند.

-            بارگیری: بارگذاری توسط هر نوع وسیله به شناور را بارگیری گویند.

-            شناور ورودی: عبارت است از تعداد فروند شناور ورودی به آن بندر به‌منظور تخلیه و یا بارگیری کالا است.

-            علل توقف عملیات: توقف، حالتی از عملیات را گویند که به دلیل نبود نهاده‌های تولید، ایجاد می‌شود و تأخیر، پیامد کمبود یا راندمان پایین نهاده‌هاست.

برای آگاهی از مجموعه زمینه‌های اطلاعاتی که در رابطه با علل توقف عملیات شناورها در بانک‌های سامانه آمار عملیاتثبت می‌گردد، ، نحوه ثبت علل و مدت توقف عملیات شناورها در بندر امیرآباد، به‌طور نمونه در مورخ 1/7/1392 توسط کاربر آن بندر در جدول (1) ارائه‌شده است:

 

روز توقف

نام شناور

نمایندگی ورودی   شناور

عملیات

کالا

علت

مدت توقف

(دقیقه: ساعت)

7/1/1392

KASRA-۱

رز آبی   کاسپین

بارگیری

سیمان

بالانس شناور

عدم آمادگی صاحب کالا

۵:۰

منتظر ورود کالا

۳:۳۰

KAYRA

شمیم   دریای آریا

تخلیه

جو   دامی

عدم آمادگی صاحب کالا

۸:۵۰

KIVACH

شمیم   دریای آریا

بارگیری

سیمان

خالی نبودن اسکله مناسب

۴:۳۰

عدم آمادگی صاحب کالا

۲:۰

کمبود تجهیزات

۱:۰

NADVOITSY

شمیم   دریای آریا

بارگیری

سیمان

منتظر ورود کالا

۳:۵۹

۸:۵۰

PARIN

کشتیرانی   دریای خزر

بارگیری

خاک   کلینکر

بازرسی درافت سروی

۳:۰

تخلیه

جو دامی

هوای نامساعد

۳:۰

SAMAN

دریای   طلایی پارسیان

بارگیری

خاک   کلینکر

بازرسی درافت سروی

۳:۲۰

هوای نامساعد

۳:۰

SARINA

کشتیرانی   دریای خزر

تخلیه

گندم   آردسازی

آماده نبودن اسناد شناور

۳:۵۹

TORIK

آریا   ترابر نوشهر

بارگیری

سیمان

هوای نامساعد

۳:۰

جدول (1): ثبت علل توقف عملیات تخلیه و بارگیری در مورخ 1/7/1392 در بندر امیرآباد

                               

با ملاحظه جدول (1) روشن می‌شود، در طی یک روز و برای یک شناور در هر عملیات تخلیه و بارگیری، می‌تواند چندین توقف عملیات به‌طور هم‌زمان و یا به‌طور مستقل از هم رخ دهند.

 

3- تجزیه‌وتحلیل داده‌ها و بیان نتایج تحقیق

همان‌طور که در بخش اهداف تحقیق بیان شد اولین هدف این پژوهش، شناسایی و طبقه‌بندی علل توقف عملیات شناورهای ورودی به بنادر امیرآباد، نوشهر و انزلی به‌طور تجمیعی و چندساله، طی سال‌های 1378 لغایت 1393 می‌باشد. علت توقف و مدت آن‌ که در عملیات تخلیه و بارگیری شناورها در 16 سال گذشته برای این سه بندر حادث‌شده به‌قرار جدول (2) است:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

علل توقف عملیات شناورها

امیرآباد

انزلی

نوشهر

مدت توقف (ساعت)

فراوانی علت توقف

مدت توقف (ساعت)

فراوانی علت توقف

مدت توقف (ساعت)

فراوانی علت توقف

علل متفرقه

1407

302

20882

3830

14362

757

علل نامشخص

0

0

0

27

0

0

علل جوی و محیطی

7114

1003

8689

804

7443

670

اتمام   بارگیری و بدی آب ‌و هوا

352

19

0

0

0

0

تخلیه و بدی آب   ‌و هوا

126

8

0

0

0

0

بارش باران

0

0

1

1

1895

253

بارش برف

0

0

0

0

144

6

بدی آب ‌و هوا

7

2

12

10

0

0

جزر و مد

0

0

1

1

0

0

شرایط جوی

0

0

8675

792

0

0

هوای نامساعد

6629

974

0

0

5405

411

علل مالی

0

0

0

0

288

12

علل مربوط به تجهیزات و محوطه

11388

2540

4387

1937

4652

544

علل مربوط به شناور و کشتیرانی

21431

3813

34732

35041

6154

462

علل مربوط به کالا، صاحب کالا و گمرک

35710

5200

14140

2214

11595

1076

مسائل کاری و امور اداری

3054

857

61622

54668

69830

6177

جمع کل کاری و امور اداری

80104

13715

144452

98521

114719

9698

جدول (2): توقف عملیات تخلیه و بارگیری شناورها در بنادر شمالی کشور طی سال 1378 لغایت 1393 (بر اساس گروه اصلی توقفات)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

لازم به ذکر است، به لحاظ آنکه جدول فوق بر اساس 121935 رکورد مربوط به عملیات روزانه یکا‌یک شناورها محاسبه و تجمیع شده است، امکان ارائه این حجم از اطلاعات اولیه شناورها میسر نیست و تنها داده‌های تجمیعی آنان ارائه ‌شده است.

همواره برخی از عوامل توقف عملیات شناورها مانند عوامل جوی و محیطی در بنادر وجود دارند که قابل‌رفع و حذف نمی‌باشند. همان‌طور که در زیرگروه اصلی "علل جوی و محیطی" که شامل اجزاء تفکیکی برای این علت می‌باشند، مشاهده می‌شود این عوامل تقریباً تصادفی هستند و به خاطر حادثه‌آفرین بودن و ایجاد خسارت در حین عملیات تخلیه و بارگیری شناورها، توقف عملیات در این مواقع بر ادامه عملیات تخلیه و بارگیری شناورها ترجیح داده می‌شود. دیگر توقفات موجود در عملیات تخلیه و بارگیری را اگرچه نمی‌توان حذف نمود ولی با به‌کار بردن سیاست‌های بهینه در امر عملیات شناورها و برنامه‌ریزی صحیح و به‌هنگام، امکان کاهش آنان وجود خواهد داشت. به‌طور مثال از این‌گونه عوامل "علل مربوط به تجهیزات و محوطه" را می‌توان نام برد، تجهیزات در سیکل عملیات تخلیه و بارگیری، گلوگاه کاری برای انجام عملیات می‌باشند. با توقف تجهیزات، عملیات تخلیه و بارگیری شناورها متوقف می‌شود بنابراین هر علتی که سبب ایجاد وقفه در کارکرد تجهیزات شود سبب توقف عملیات و در نهایت کاهش نرم تخلیه و بارگیری شناورها خواهد شد. عواملی که عمدتاً باعث توقف تجهیزات می‌گردند عبارت‌اند از: نقض فنی، قطع برق، کمبود کامیون و غیره.

 

 

 

 

 

جدول (3): توقف عملیات تخلیه و بارگیری شناورها در بنادر شمالی کشور طی سال‌های 1378 لغایت 1393 (بر اساس گروه اصلی توقفات)

علل توقف عملیات شناورها

امیرآباد

انزلی

نوشهر

مدت توقف (ساعت)

فراوانی علت توقف

مدت توقف (ساعت)

فراوانی علت توقف

مدت توقف (ساعت)

فراوانی

 

 

علت توقف

علل متفرقه

1407

302

20882

3830

14362

757

علل نامشخص

0

0

0

27

0

0

علل جوی و محیطی

7114

1003

8689

804

7443

670

علل مالی

0

0

0

0

288

12

علل مربوط به تجهیزات و محوطه

11388

2540

4387

1937

4682

544

علل مربوط به شناور و کشتیرانی

21431

3813

34732

35041

6154

462

علل مربوط به کالا، صاحب کالا و گمرک

35710

5200

14140

2214

11959

1076

مسائل کاری و امور اداری

3054

857

61622

54668

69830

6177

استراحت کارگران

0

0

14274

20396

41

8

تأخیر در شروع

118

42

0

0

9

4

تدارک مقدمات کار

0

0

1123

1359

0

0

تعطیل رسمی یا عمومی

1047

72

0

0

839

39

تعطیل زودهنگام

0

0

0

0

5

1

تعطیلی بخش اداری

665

55

0

0

62059

5505

تعطیلی بندر

0

0

17994

3526

72

5

تغییر نوبت

18

8

71

71

35

6

تغییر نوبت کارگران

0

0

45

54

0

0

تغییر نوبت‌کاری

0

0

21942

27075

0

0

توقف به دستور قرنطینه

13

3

0

0

1244

131

خارج از نوبت‌کاری بندر

144

8

0

0

4848

416

دستور امور بندری

0

0

0

0

15

2

رسیدن به نرم تعیین‌شده

0

0

140

65

0

0

صرف ناهار و شام

361

162

0

0

26

23

عاشورای حسینی

72

5

0

0

0

0

عدم آمادگی پیمانکار

69

14

6034

2122

0

0

عدم آمادگی پیمانکار تخلیه

72

8

0

0

0

0

عید سعید فطر

   

0

     

عید قربان

8

4

0

0

0

0

ماه رمضان - صرف افطاری

279

198

0

0

0

0

مسائل امنیتی

0

0

0

0

192

8

مسائل ایمنی

1

1

0

0

0

0

مسائل کارگری

0

0

0

0

445

29

ناهار و نماز

172

270

0

0

0

0

جمع کل

80104

13715

144452

98521

114719

9698

 

ضمن ملاحظه جدول 3 همان‌طور که مشاهده می‌گردد بندر انزلی طی 16 سال گذشته در بین سه بندر مذکور بالاترین زمان توقف و بالاترین رخداد علل توقف را داشته است به‌طوری که، با 144452 ساعت توقف عملیات مربوطه با 98521 مورد علت توقف مواجه بوده است که بیشترین زمان توقف مربوط به "مسائل کاری و اداری" با 61622 ساعت توقف مربوط به 54668 علل توقف است. درصورتی‌که به زیرگروه این علت توجه شود، عمده دلایل توقف مربوط به این گروه اصلی عبارت‌اند از تعطیلی بندر (با 17994 ساعت)، تغییر نوبت‌کاری (با 21942 ساعت) و عدم آمادگی پیمانکار (با 6034 ساعت)، که بررسی حد قابل‌قبول رخداد این علل باید موردتوجه مدیریت محترم آن بندر قرار گیرد. به‌طور مشابه در خصوص دیگر بنادر امیرآباد و نوشهر، این مهم قابل‌توجه و بررسی نیز می‌باشد.

 

 

جدول (4):   طبقه‌بندی توقف عملیات تخلیه و بارگیری شناورها در بندر انزلی

طی سال‌های   1378 لغایت 1393

بر   اساس زیرگروه توقفات (با تمرکز بر مدت علت توقف)

علل توقف عملیات شناورها

مدت

(ساعت)

درصد

درصد

تجمیعی

تغییر نوبت‌کاری

 

21942

 

19/15

 

50/84

سایر موارد

 

20882

 

46/14

 

تعطیلی بندر

 

17994

 

46/12

 

اظهار شناور

 

16922

 

71/11

 

تشریفات پاس و قرنطینه

 

16648

 

52/11

 

استراحت کارگران

 

14274

 

88/9

 

عدم آمادگی صاحب کالا

 

13395

 

27/9

 

شرایط جوی

 

8675

 

01/6

 

00/15

عدم آمادگی پیمانکار

 

6034

 

18/4

 

خرابی تجهیزات

 

4183

 

90/2

 

جابجایی شناور

 

1136

 

79/0

 

تدارک مقدمات کار

 

1123

 

78/0

 

تشریفات گمرکی

 

518

 

36/0

 

قرنطینه

 

225

 

16/0

 

50/0

کمبود فضا در بارانداز

 

199

 

14/0

 

رسیدن به نرم تعیین‌شده

 

140

 

10/0

 

تغییر نوبت

 

71

 

05/0

 

تغییر نوبت کارگران

 

45

 

03/0

 

بدی آب‌وهوا

 

12

 

01/0

 

آماده نبودن اسناد و مدارک

 

7

 

00/0

 

خرابی جرثقیل

 

5

 

00/0

 

انجام تعمیرات

 

5

 

00/0

 

اتمام تخلیه و منتظر بارگیری

 

4

 

00/0

 

خرابی تجهیزات شناور

 

4

 

00/0

 

آماده نبودن اسناد شناور

 

3

 

00/0

 

پاس ورودی

 

3

 

00/0

 

بارش باران

 

1

 

00/0

 

جزر و مد

 

1

 

00/0

 

آماده نبودن کالا

 

1

 

00/0

 

انجام تشریفات قرنطینه

 

1

 

00/0

 

قطع برق

 

0

 

00/0

 

نامشخص

 

0

 

00/0

 

جمع کل

 

144452

 

100

 

100

همان‌طور که گفته شد، روش ABC بر این حقیقت تکیه دارد که در هر مجموعه‌ای، تعداد کمی از اقلام این مجموعه، قسمت اعظم ارزش و یا خواص این مجموعه را در برمی‌گیرند. بر این اساس، طبقه‌بندی علل توقف عملیات تخلیه و بارگیری شناورها در سه طبقه به شرح زیر تقسیم‌بندی می‌شوند: در طبقه A، در حدود ۲۰% از عوامل توقف، با مدت‌زمان و یا فراوانی در حدود ۸۰% به‌صورت تجمیعی رخ داده‌اند. در طبقه B، در حدود ۴۰% از عوامل توقف، با مدت‌زمان و یا فراوانی در حدود ۱۵% به‌صورت تجمیعی رخ داده‌اند. در طبقه C، در حدود ۴۰% از عوامل توقف، با مدت‌زمان و یا فراوانی در حدود ۵% به‌صورت تجمیعی رخ‌ داده‌اند. بر این اساس، طبقه‌بندی علل توقف عملیات تخلیه و بارگیری شناورها در مورد عملکرد بندر انزلی طی سال‌های ۱۳۷۸ لغایت ۱۳۹۳ و بر اساس زیرگروه توقفات حادث‌شده به روش ABC به شرح جداول 4 و 5 است:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول (5):   طبقه‌بندی توقف عملیات تخلیه و بارگیری شناورها در بندر انزلی

طی سال‌های   1378 لغایت 1393

بر   اساس زیرگروه توقفات (با تمرکز بر فراوانی علت توقف)

علل   توقف عملیات شناورها

 

فراوانی

 

درصد

 

درصد

تجمیعی

تغییر نوبت‌کاری

 

2707

 

48/27

 

37/82

استراحت کارگران

 

2036

 

70/20

 

اظهار شناور

 

1699

 

25/17

 

تشریفات پاس و قرنطینه

 

1668

 

94/16

 

سایر موارد

 

3830

 

89/3

 

85/14

تعطیلی بندر

 

3526

 

58/3

 

عدم آمادگی پیمانکار

 

2122

 

15/2

 

عدم آمادگی صاحب کالا

 

1909

 

94/2

 

خرابی تجهیزات

 

1886

 

91/1

 

تدارک مقدمات کار

 

1359

 

38/1

 

جابجایی شناور

 

1338

 

36/1

 

78/2

شرایط جوی

 

792

 

80/0

 

قرنطینه

 

179

 

18/0

 

تشریفات گمرکی

 

124

 

13/0

 

تغییر نوبت

 

71

 

07/0

 

رسیدن به نرم تعیین‌شده

 

65

 

07/0

 

تغییر نوبت کارگران

 

54

 

05/0

 

کمبود فضا در بارانداز

 

49

 

05/0

 

نامشخص

 

27

 

03/0

 

بدی آب‌وهوا

 

10

 

01/0

 

آماده نبودن اسناد و مدارک

 

7

 

01/0

 

خرابی تجهیزات شناور

 

4

 

00/0

 

آماده نبودن اسناد شناور

 

3

 

00/0

 

پاس ورودی

 

3

 

00/0

 

انجام تعمیرات

 

2

 

00/0

 

خرابی جرثقیل

 

1

 

00/0

 

اتمام تخلیه و منتظر بارگیری

 

1

 

00/0

 

بارش باران

 

1

 

00/0

 

جزر و مد

 

1

 

00/0

 

آماده نبودن کالا

 

1

 

00/0

 

انجام تشریفات قرنطینه

 

1

 

00/0

 

قطع برق

 

1

 

00/0

 

جمع کل

 

98521

 

100

 

100

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

بنابراین در پاسخ به اولین هدف این پژوهش، بر اساس طبقه‌بندی ABC علل توقف عملیات شناورهای ورودی طی 16 سال گذشته به سه بندر مذکور شناسایی و طبقه‌بندی شد. همان‌طور که ذکر شد ‌بر اساس طبقه‌بندی ABC،‌ باید توجه به علل و مواردی معطوف گردد که از نظر مدت‌زمان و یا فراوانی در رده‌بالاتری قرار دارند. این موارد باید موردتوجه مسئولین به‌منظور بررسی رخداد این علل باشند به‌طوری‌که آیا این رخدادها در حد مقبول و مورد انتظار می‌باشند یا خیر؟

همان‌طور که در بخش اهداف تحقیق بیان شد دومین هدف این پژوهش، شناسایی و طبقه‌بندی علل توقف عملیات شناورهای ورودی به بنادر امیرآباد، نوشهر و انزلی به‌طور خاص و یک‌ساله، طی سال‌ 1393 می‌باشد. علت توقف و مدت آن، که در عملیات تخلیه و بارگیری شناورها طی سال 1393 برای این سه بندر حادث‌شده به‌قرار جدول (6) است:

 

 

 

جدول (6): توقف عملیات تخلیه و بارگیری شناورها در بنادر شمالی کشور طی سال 1393 (بر اساس گروه اصلی توقفات)

علل   توقف عملیات شناورها

امیرآباد

انزلی

نوشهر

مدت   توقف (ساعت)

فراوانی   علت توقف

مدت   توقف (ساعت)

فراوانی   علت توقف

مدت   توقف (ساعت)

فراوانی   علت توقف

علل متفرقه

۵۲۰

۲۰۵

۰

۰

۲

۲

علل جوی و محیطی

۲۴۰۸

۴۷۲

۵

۴

۱۰۷۷

۱۴۱

علل مربوط به تجهیزات و محوطه

۵۶۶۸

۱۴۴۹

۰

۰

۱۲۰۱

۲۲۵

علل مربوط به شناور و کشتیرانی

۶۳۹۸

۱۵۱۲

۱۱

۱۱

۵۶۶

۱۰۲

علل مربوط به کالا، صاحب کالا و گمرک

۱۰۴۷۶

۲۲۵۸

۲۴۱

۲۱۵

۱۳۵۹

۲۳۹

اختلاف بین   صاحب کالا و کشتیرانی

۰

۰

۰

۰

۵

۳

آماده نبودن   پروانه گمرکی

۰

۰

۰

۰

۴۰

۴

آماده نبودن   کالا

۰

۰

۱

۱

۰

۰

آماده نبودن   محموله

۱۳

۵

۰

۰

۰

۰

انجام   تشریفات قرنطینه

۰

۰

۱

۱

۱۲

۳

انجام نمونه‌گیری   از کالا

۰

۰

۰

۰

۴

۲

بازرسی درافت   سروی

۳۴۲

۱۶۷

۰

۰

۵

۲

سم‌پاشی کالا

۰

۰

۰

۰

۲۱

۲

عدم ارائه پروانه   حمل یکسره

۰

۰

۰

۰

۱۹

۲

عدم ارائه   مجوز گمرکی

۰

۰

۰

۰

۳۵

۴

عدم آمادگی   صاحب کالا

۶۸۴۲

۱۳۸۵

۱۲۹

۱۰۵

۰

۰

عدم تأمین   کامیون

۰

۰

۰

۰

۹۲۷

۱۸۹

قرنطینه

۰

۰

۱۱۰

۱۰۸

۱۷۲

۲۰

قطعی نرم‌افزار   گمرک

۶

۲

۰

۰

۰

۰

منتظر ورود   کالا

۳۲۷۳

۶۹۹

۰

۰

۰

۰

نبودن مأمور   گمرک

۰

۰

۰

۰

۵

۱

نداشتن مجوز   گمرک برای تخلیه

۰

۰

۰

۰

۲۴

۲

نمونه‌گیری و   آزمایشگاه

۰

۰

۰

۰

۸۹

۵

مسائل کاری و امور اداری

۷۲۶

۳۸۷

۵۱۱

۵۲۴

۱۳۱۸

۱۴۰

جمع کل

۲۶۱۹۷

۶۲۸۳

۷۶۷

۷۵۴

۵۵۲۳

۸۴۹

 

ضمن ملاحظه جدول 6، مشاهده می‌شود بندر امیرآباد طی سال 1393 در بین سه بندر مذکور بالاترین زمان توقف و بالاترین رخداد علل توقف را داشته است به‌طوری‌که با 26197 ساعت توقف عملیات مربوطه با 6283 مورد علت توقف مواجه بوده است که بیشترین زمان توقف مربوط به "علل مربوط به کالا، صاحب کالا و گمرک" با 10476 ساعت توقف مربوط به 2258 علل توقف است. درصورتی‌که اگر به زیرگروه این علت توجه شود، عمده دلایل توقف مربوط به این گروه اصلی عبارت‌اند از عدم آمادگی صاحب کالا (با 6842 ساعت)، انتظار ورود کالا (با 3273 ساعت) است، که بررسی حد قابل‌قبول رخداد این علل باید موردتوجه مدیریت محترم آن بندر قرار گیرد. به‌طور مشابه در خصوص دیگر بنادر، این مهم قابل‌توجه و بررسی نیز می‌باشد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول (7):   طبقه‌بندی توقف عملیات تخلیه و بارگیری شناورها در بندر امیرآباد

در سال   1393

بر   اساس زیرگروه توقفات (با تمرکز بر فراوانی علت توقف)

 

 

علل   توقف عملیات شناورها

 

فراوانی

 

درصد

 

درصد تجمیعی

 

عدم   آمادگی صاحب کالا

 

۱۳۸۵

 

04/22

 

9/79

 

منتظر   ورود کالا

 

۶۹۹

 

13/11

 

 

عدم   آمادگی شناور

 

۵۲۹

 

42/8

 

 

آماده   نبودن اسناد شناور

 

۵۰۱

 

97/7

 

 

هوای   نامساعد

 

۴۷۰

 

48/7

 

 

کمبود   کامیون

 

۴۰۰

 

37/6

 

 

خالی   نبودن اسکله مناسب

 

۲۳۰

 

66/3

 

 

خرابی   تجهیزات

 

۲۰۶

 

28/3

 

 

مسائل   متفرقه

 

۲۰۵

 

26/3

 

 

کمبود   تجهیزات

 

۲۰۱

 

2/3

 

 

خرابی   تجهیزات بالابر ساحلی

 

۱۹۴

 

09/3

 

 

بالانس   شناور

 

۱۸۹

 

01/3

 

91/14

 

بازرسی   درافت سروی

 

۱۶۷

 

66/2

 

 

ناهار   و نماز

 

۱۵۵

 

47/2

 

 

ماه   رمضان - صرف افطاری

 

۱۳۴

 

13/2

 

 

عدم   ارائه اسناد شناور

 

۹۷

 

54/1

 

 

جابجایی   تجهیزات

 

۸۶

 

37/1

 

 

جابجایی   شناور

 

۵۷

 

91/0

 

 

صرف   ناهار و شام

 

۵۲

 

83/0

 

 

شیف   شدن شناور

 

۴۲

 

67/0

 

19/5

 

خرابی   درب خن شناور

 

۳۸

 

6/0

 

 

بسته   بودن درب خن شناور

 

۳۸

 

6/0

 

 

مشکلات   سیلو

 

۳۷

 

59/0

 

 

نداشتن   تجهیزات

 

۳۱

 

49/0

 

 

تعطیل   رسمی یا عمومی

 

۲۸

 

45/0

 

 

جابجایی   تجهیزات

 

۲۵

 

4/0

 

 

خرابی   مکنده

 

۲۰

 

32/0

 

 

عدم   آمادگی کشتیرانی

 

۱۹

 

3/0

 

 

قطع   برق

 

۸

 

13/0

 

 

کمبود   واگن

 

۷

 

11/0

 

 

عدم   آمادگی پیمانکار

 

۶

 

1/0

 

 

عاشورای   حسینی

 

۵

 

08/0

 

 

آماده   نبودن محموله

 

۵

 

08/0

 

 

عید   قربان

 

۴

 

06/0

 

 

توقف   به دستور قرنطینه

 

۳

 

05/0

 

 

بدی   آب‌وهوا

 

۲

 

03/0

 

 

قطعی   نرم‌افزار گمرک

 

۲

 

03/0

 

 

تعمیرات   شناور

 

۱

 

02/0

 

 

خرابی   گنتری کرین

 

۱

 

02/0

 

 

آماده   نبودن تجهیزات ساحلی

 

۱

 

02/0

 

 

خرابی   گراپ

 

۱

 

02/0

 

 

آماده   نبودن شناور

 

۱

 

02/0

 

 

خرابی   پمپ

 

۱

 

02/0

 

 

جمع کل

 

۶۲۸۳

 

۱۰۰

 

۱۰۰

 

               

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول (8):   طبقه بندی توقف عملیات تخلیه و بارگیری شناورها در بندر امیرآباد

طی سال   1393

بر   اساس زیرگروه توقفات (با تمرکز بر مدت علت توقف)

 

علل   توقف عملیات شناورها

 

مدت

(ساعت)

 

درصد

 

درصد

تجمیعی

عدم آمادگی صاحب کالا

 

۶۸۴۲

 

12/26

 

24/81

آماده نبودن اسناد شناور

 

۳۴۳۲

 

1/13

 

منتظر ورود کالا

 

۳۲۷۳

 

49/12

 

هوای نامساعد

 

۲۴۰۱

 

17/9

 

کمبود کامیون

 

۲۱۰۰

 

02/8

 

خالی نبودن اسکله مناسب

 

۱۷۹۵

 

85/6

 

عدم آمادگی شناور

 

۱۴۳۹

 

49/5

 

بالانس شناور

 

۷۶۵

 

92/2

 

۱۵٫۰۷

کمبود تجهیزات

 

۶۱۲

 

34/2

 

مسائل متفرقه

 

۵۲۰

 

98/1

 

خرابی تجهیزات

 

۳۷۵

 

43/1

 

خرابی تجهیزات بالابر ساحلی

 

۳۵۹

 

37/1

 

بازرسی درافت سروی

 

۳۴۲

 

31/1

 

تعطیل رسمی یا عمومی

 

۲۹۳

 

12/1

 

عدم ارائه اسناد شناور

 

۲۴۸

 

95/0

 

خرابی درب خن شناور

 

۲۴۸

 

94/0

 

ماه رمضان - صرف افطاری

 

۱۸۷

 

71/0

 

عدم آمادگی کشتیرانی

 

۱۵۱

 

58/0

 

69/3

نداشتن تجهیزات

 

۱۴۳

 

55/0

 

ناهار و نماز

 

۹۰

 

34/0

 

مشکلات سیلو

 

۸۲

 

31/0

 

جابه‌جائی تجهیزات

 

۷۹

 

3/0

 

عاشورای حسینی

 

۷۲

 

27/0

 

خرابی مکنده

 

۵۰

 

19/0

 

بسته بودن درب خن شناور

 

۵۰

 

19/0

 

صرف ناهار و شام

 

۴۱

 

15/0

 

جابجایی شناور

 

۳۷

 

14/0

 

کمبود واگن

 

۳۰

 

11/0

 

جابجایی تجهیزات

 

۲۴

 

09/0

 

عدم آمادگی پیمانکار

 

۲۳

 

09/0

 

شیف شدن شناور

 

۲۲

 

08/0

 

قطع برق

 

۱۵

 

06/0

 

توقف به دستور قرنطینه

 

۱۳

 

05/0

 

آماده نبودن محموله

 

۱۳

 

05/0

 

عید قربان

 

۸

 

03/0

 

بدی آب‌وهوا

 

۷

 

03/0

 

قطعی نرم‌افزار گمرک

 

۶

 

02/0

 

تعمیرات شناور

 

۵

 

02/0

 

خرابی گنتری کرین

 

۲

 

01/0

 

آماده نبودن تجهیزات ساحلی

 

۱

 

۰

 

خرابی گراپ

 

۱

 

۰

 

آماده نبودن شناور

 

۱

 

۰

 

خرابی پمپ

 

۱

 

۰

 

جمع کل

 

۲۶۱۹۷

 

۱۰۰

 

۱۰۰

 

 

 

۲۶۱۹۷

 

100

 

100

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

بنابراین در پاسخ به دومین هدف این پژوهش، بر اساس طبقه‌بندی ABC علل توقف عملیات شناورهای ورودی طی سال 1393 به سه بندر مذکور شناسایی و طبقه‌بندی گردید. همان‌طور که ذکر شد ‌بر اساس طبقه‌بندی ABC،‌ باید توجه به علل و مواردی معطوف گردد که ازنظر مدت‌زمان و یا فراوانی در رده ‌بالاتری قرار دارند. این موارد می‌بایست توسط مسئولین به‌منظور بررسی رخداد این علل موردتوجه ویژه قرار گیرند به‌طوری که آیا این رخدادها در حد مقبول و مورد انتظار می‌باشند یا خیر؟

 

4- نتایج و پیشنهاد‌ها

یکی از عناصر مهم در مدیریت، تصمیم‌گیری بر اساس اطلاعات است نه بر اساس عقاید. دانسته‌هایی که بر اساس مقادیر کمی بیان شوند، مستدل‌تر و قابل‌درک‌تر هستند، مزیت رقابتی که هر سازمان می‌تواند به آن دست یابد آن است که زودتر از بقیه رقبا آنچه را که باید بداند، یاد بگیرد. در این مجموعه سعی شده است تا عواملی که در توقف عملیات تخلیه و بارگیری شناورهای ورودی مؤثر می‌باشند با استناد به طبقه‌بندی انجام‌شده به روش ABC شناسایی شوند و با طبقه‌بندی و اعلان این عوامل، کارشناسان و خبرگان بندری در پیدا کردن راه‌حل و برداشتن موانع به‌منظور تسریع در عملیات شناورها، کاهش زمان اشغال اسکله و نیز افزایش نرم تخلیه و بارگیری شناورها یاری شوند.

حال پرسش این است که چگونه می‌توان با عملکردی مناسب نسبت به کاهش زمان‌های هدررفته اقدام کرد. یادآور می‌شود که در کنار نیروی ماهر وجود تجهیز مناسب، روش‌های درست و راهبردهای سنجیده، می‌توانند کارایی بیشتری به زمان انجام عملیات بدهد بنابراین نمونه پیشنهادات زیر بر این اساس تدوین‌شده تا ما را در بهره‌ور کردن زمان عملیات یاری نماید. توجه به این نکته ضروری است که گذر زمان را نمی‌توان جبران کرد ولی می‌توان از آن خوب استفاده کرد. همان‌طور که گفته شد توقفات ناشی از نبود نهاده‌‌ها است. بنابراین در دسته‌بندی انجام شده می‌توان عوامل توقفات را به‌گونه‌ای که در جدول (9) آمده است تقسیم‌بندی کرد. همان‌گونه که مشاهده می‌شود فاکتورهای بیان‌شده همگی سبب توقف عملیات تخلیه و بارگیری می‌شود به‌گونه‌ای که علی‌رغم وجود سایر نهاده‌های سرویس و آماده‌به‌کاری آنها عملیاتی صورت نمی‌پذیرد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول (9): نمونه پیشنهادات به‌منظور بهره‌ور کردن زمان عملیات

عامل   توقف یا تأخیر   عملیات

پیشنهادات

کشتیرانی

-      عدم پهلو دهی کشتی‌های فرسوده و غیراستاندارد.

-      متعهد نمودن شرکت‌های کشتیرانی به استفاده از کرین   ساحلی در صورت خرابی کرن قبل از پهلو دهی کشتی.

-      عدم پهلو دهی کشتی‌هایی که دارای مشکلات اسنادی می‌باشند   و یا در پیش گرفتن رویه‌ای که مسائل اسنادی مانع از انجام عملیات کشتی نگردد.

-      ملزم نمودن شرکت‌های کشتیرانی به استفاده از کشتی‌های   تخصصی و در نظر گرفتن جریمه جهت کشتی‌های نامتناسب با کالا.

-      رعایت ماده 36[1]   در خصوص سایزبندی کالا.

صاحب کالا

-      آموزش و اطلاع‌رسانی به صاحبان کالا در خصوص نحوه   بسته‌بندی و علامت‌گذاری کالا.

-      در نظر گرفتن جریمه کالای غیرپالتیزه در صورت عدم سفارش   بسته‌بندی صحیح.

-      رعایت ماده 36 در خصوص کالاهایی با بسته‌بندی نادرست   و یا آسیب‌دیده.

-      الزام صاحب کالا به انجام موارد اسنادی قبل از ورود   کشتی به بندر با توجه به امکانات موجود در خصوص تجارت الکترونیک.

خنکار

-      به‌کارگیری روش‌های کنترلی در خصوص رعایت زمان کاری   توسط عوامل خن کاری.

-      به‌کارگیری کارکنان ماهر و یا ارائه آموزش‌های لازم   قبل از انجام کار.

-      تقسیم‌بندی تخصصی شرکت‌های خن کار توسط قسمت رسیدگی   به امور شرکت‌ها و ارائه کار بر اساس تخصص و تجهیزات تخصصی آنها.

-      فراهم نمودن تجهیزات جانبی متناسب با نوع کالا و فنّاوری   روز.

پایانه

-      رعایت زمان کاری بر اساس زمان‌های اعلام‌شده از سوی   بندر.

-      به‌کارگیری روش‌های نوین بازاریابی در راستای جذب   کشتی و جایگزینی سیاست درآمدزایی بر اساس گردش کالا؛ و نه رسوب کالا و انبارداری.   زیرا انبارداری نه‌تنها باعث افزایش تولید نشده بلکه به‌جای افزایش تولید ناخالص   ملی افزایش قیمت‌ها (تورم) را در پی خواهد داشت.

-      استفاده از دانش روز مدیریت به‌ویژه مدیریت نیروی   انسانی (استفاده از نیروهای کارآمد و کارا در پست‌های کلیدی).

-      بیشتر تجهیزات به دلیل ناکافی بودن، نامتناسب بودن   با بار و همچنین به‌روز نبودن فنّاوری آنها، بهره‌وری لازم را ندارند بنابراین   با جایگزینی تجهیزات نو می‌توان علاوه‌بر کاهش هزینه تعمیر و نگهداری، راندمان   کار را افزایش داد.

سایر

-      تخصیص نزدیک‌ترین اسکله‌های ممکن به کشتی مربوط به   هر پایانه.

-      سرمایه‌گذاری و یا جذب شرکت‌های خصوصی مایل به انجام   و ترمیم زیرساخت‌ها و روی ساخت‌های اداره کل.

-      انجام نقش مؤثر در پیوند حلقه‌های مربوطه در انجام   عملیات بندری و همچنین حلقه‌های خارج از بندر با توجه به دارا بودن توان حاکمیتی   لازم.

 

قابل‌توجه است که این پژوهش بعضی سؤالات را در ذهن ایجاد می‌کند که هرکدام خود می‌تواند زمینه‌ساز پژوهش دیگری باشد، برای مثال این سؤال می‌تواند مطرح شود که، میزان اثرگذاری برگ خریدهای مستقل بر عامل وابسته یعنی عملکرد تخلیه و بارگیری بنادر چقدر است؟ به‌عبارت‌دیگر، در ازای تغییر هر واحد از عوامل تأخیر و توقف، عامل عملکرد چقدر تغییر می‌یابد. در پاسخ می‌توان گفت که این موضوع خود یک پروژه مطالعاتی دیگر را می‌طلبد که با محاسبات اقتصادسنجی می‌توان به فرمول ریاضی آن تابع و نرخ اثرگذاری فاکتورها درمجموع یا به‌تنهایی پی برد.



[1] مجموعه قوانین و مقررات بندری و دریایی ایران

1. سازمان بنادر و دریانوردی، سامانه آمار عملیات تخلیه و بارگیری شناورها
2. مدیریت حقوقی سازمان بنادر و دریانوردی، مجموعه قوانین و مقررات بندری و دریایی ایران، 1376
3. علی امیری، عوامل مؤثر بر عملکرد تخلیه و بارگیری و میزان تأثیرگذاری آنها، 1387
4. اینترنت، مطالب مرتبط با اصل و قاعده پارتو
5. سامانه آمار عملیات تخلیه و بارگیری شناورها
  • تاریخ دریافت: 17 دی 1394
  • تاریخ پذیرش: 25 بهمن 1394