1- مقدمه

بدون تردید سازمان‌های عصر حاضر برای تداوم حیات و بقای خود نیازمند یافتن راه‌حل و روش‌های جدیدی می باشند که منجر به نوآوری، ابداع و خلق محصولات و خدمات جدید شود. در این تغییر و تحولات، افراد یا سازمان‌هایی توانسته‌اند موفق‌تر از دیگران عمل کنند که از انقلاب‌های پی‌درپی و پرشتاب، در عرصه کسب و کار، فرصت مغتنمی برای خود فراهم ساخته باشند. امروزه اکثر صاحب‌نظران براین باورند که کارآفرینی تنها راهکارجهت رفع معضل بیکاری است، که دراین راستا مقوله کارآفرینی از منظر رفع بحران بیکاری و رسیدن به اشتغال پایدار از اهمیت بسیاری برخوردار می‌باشد. توسعه کارآفرینی از رویکرد و ساز و کارهای راهبردی توسعه پایدار به‌شمار می رود. توسعه کارآفرینی موجب رشد خلاقیت، نوآوری و سایر ویژگی‌های کارآفرینانه در افراد و جامعه از قبیل اعتماد به نفس، مدیریت ریسک، شناسایی فرصت‌ها و بهره‌برداری از آن، ایجاد ارزش‌افزوده و رشد کسب و کار و در نهایت رشد شاخص‌های اقتصادی می‌شود.

توجه به کارآفرینی در اجتماع، سبب پویایی و افزایش بهره‌وری می‌شود و ارزش کار را درسطح جامعه افزایش می‌دهد و روحیه تلاش را در بدنه جامعه بالا می‌برد. اهتمام به موضوع کارآفرینی، نه تنها سبب تشویق جامعه به فعالیت‌های خلاق و کارآفرینانه، بلکه سبب رشد و بالندگی جامعه نیزمی‌شود. برخی کارآفرینی را به عنوان فرایند ایجاد ارزش‌افزوده از راه تشکیل مجموعه منحصر به‌فردی از منابع به‌منظور بهره‌گیری از فرصت‌ها تعریف کرده‌اند. یعنی از نگاه آنها، کارآفرین فردی است که مسؤلیت جمع‌آوری منابع لازم را برای شروع کسب وکار دارد و یا شخصی است که منابع لازم را برای شروع و یا رشد کسب و کاری بسیج می‌کند و تمرکز اصلی‌اش بر نوآوری و توسعه فرایند، محصول یا خدمات  جدید است (احمد پور، 1381).

برای کارافرینی سازمانی هشت بعد به این شرح (1) ایجاد شرکت‌ها یا واحدهای مستقل، (2) کسب وکار جدید، (3) نوآوری محصول، (4) نوآوری در فرایند، (5) تجدیدپذیری، (6) ریسک‌پذیری، پیشگامی و رقابت تهاجمی مطرح شده است. در حقیقت، کارآفرینی باید به عنوان مفهوم چند بعدی متمایز و در عین حال مرتبط نگریسته شود ( Antoncic and hisrich, 2001). مخاطره کردن خواه از جنبه مالی، روانی یا اجتماعی، بخشی از فرآیندکارآفرینی است (lee and et al, 2011). در کشور ایران عوامل موثر بر کارآفرینی سازمانی در سازمان‌های فرهنگی و اجتماعی بخش دولتی، شامل عوامل ساختاری، رفتاری و زمینه‌ای می‌باشد. برای شناخت ابعاد کارآفرینی سازمانی از مدل سه‌شاخگی توسعه کارآفرینی استفاده می‌شو. مدل سه‌شاخگی یک ابزار تحلیلی است که به واسطة آن در سه حوزه محیطی، ساختاری و رفتاری کلیه مطالعات و تئوری‌های سازمان مدیریت را بررسی می‌شود (مقیمی ،1382). کارآفرینی سازمانی، یکی از مهم‌ترین عوامل توسعه سازمانی و اقتصادی است که از مدت‌ها پیش مورد توجه پژوهشگران و دولت مردان قرار گرفته است (Minniti, 2008).

در نظر بسیاری از پژوهشگران کارآفرینی سازمانی یک مفهوم راهبردی است که می‌تواند زمینه رشد و دستیابی سازمان به مزیت رقابتی پایدار را فراهم کند (Dess and Covin, 1997). سازمان‌ها برای رسیدن به اهدافی همچون سوددهی، نوسازی راهبردی، پرورش نوآوری، کسب دانش برای آینده و دستیابی به موفقیت‌های بین‌المللی، به کارآفرینی روی می‌آورند. اصطلاح کارآفرینی سازمانی، غالباً در ارتباط با بخش خصوصی و تجاری به‌کار رفته است اما امروزه، در میاحث مربوط به بخش دولتی نیز مطرح می‌شود که به صورت عمده، ناشی از اهمیت نقش دولت در جوامع و تلاش برای ایجاد تحول در سازمان‌های دولتی و بهبود عملکرد آنها است (Zerbinati and suitaris, 2005). توسعه کارآفرینی در خلاء اتفاق نمی‌افتد، بلکه نیازمند ساختارسازی، برنامه‌های حمایتی و ایجاد زمینه‌های مساعد است (ناهید، 1390).  در سال‌های اخیر دولت‌ها متوجه شدند که برای توسعه کارآفرینی به راهکارهایی خارج ازحوزه دولتی نیاز دارند و علاوه بر آن، تمرکز بر اشتغال، لزوما همیشه به معنای تمرکز بر کارآفرینی نیست، چرا که خودِ کارآفرینی، تابعی از موقعیت ذهنی و روحی فرد کارآفرین و نیز تابع شرایط متعدد بیرونی است (Toma and et al, 2013).

منطقه ویژه اقتصادی بندر امیرآباد در ارتباط با توسعه کارآفرینی توانسته است با تقویت خدمات و ایجاد زیرساخت‌های مناسب در منطقه، زمینه مساعدی را برای جذب درآمد و ایجاد اشتغال از طریق ایجاد کارآفرینی و توسعه آن فراهم آورد. اما توسعه همه‌جانبة این فعالیت‌ها، علاوه بر زیرساخت‌ها به قوانین و فرایندهای مناسب نیز نیاز دارد؛ که در این زمینه نیز گام‏های مناسبی برداشته شده و کارآفرینی دراین منطقه را سهل‏تر و سودآورتر از گذشته کرده است. با این توصیف و با توجه به ماهیت و رسالت منطقه ویژه اقتصادی بندر امیرآباد در توسعه فعالیت‌های اقتصادی، تجاری و بازرگانی درشمال کشور، سوال اصلی این است که از بین عوامل ساختاری، رفتاری و محیطی مؤثر بر توسعة کارآفرینی درمنطقه ویژه اقتصادی امیرآباد، کدام‌یک اولویت بیشتری دارد؟

1-2- بیان مسئله

باتوجه به اینکه که مناطق آزاد و ویژه اقتصادی به عنوان قطب‌های اقتصادی کشور طراحی شده‌اند، توسعه کارآفرینی در آنها، به‌ویژه اگر با بنادر تلفیق و یکپارچه شوند، رنگ و بوی متفاوت‌تری نسبت به سایر نقاط پیدا می‌کند. از آنجا که مسؤلیت وارسی، نظارت و راهبری منطقه ویژه اقتصادی امیرآباد به سازمان بنادر و دریانوردی و به تبع آن، به اداره بنادر و دریانوری امیر آباد واگذار شده است، پژوهش حاضر انجام شد تا از میان عوامل متعدد تاثیرگذار بر توسعه کارآفرینی، تاثیر سه عامل مهم ساختاری، رفتاری و محیطی بر توسعه کارآفرینی دراین منطقه بررسی، و اولویت هر یک از آنها نسبت به دیگری مشخص شود.

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق

یکی از چالش‌های جدی کشور در برهه زمانی کنونی هزینه‌های اقتصادیی ـ اجتماعی ناشی از بیکاری است. در شرایطی که بیکاری یکی از عوامل مهم فقر درکشور است و تقاضای روزافزون کار با فضای کسب و کار کنونی همسو نیست، پرداختن به موضوع توسعه کارآفرینی دربخش‌های مختلف می‌تواند زمینه‌های گسترش اشتغال و در نتیجه توسعه کارآفرینی در آن بخش‌ها فراهم کند.

1-4- هدف اصلی تحقیق

هدف اصلی تحقیق رتبه‌بندی و تعیین اولویت عوامل موثر بر توسعه کارآفرینی در منطقه ویژه اقتصادی بندر امیرآباد می‌باشد.

1-5- مدل تحقیق

با توجه به مسئله و هدف تحقیق و مرور ادبیات نظری و مطالعات تجربی و با عنایت به اینکه دیدگاه‌های مختلفی در ارتباط با نحوة اولویت‌بندی عوامل ارائه شده است، در تحقیق حاضر از مدل مفهومی ارائه‌شده توسط آنتونسیک و هیسریچ به دلیل کامل‌بودن و نو بودن استفاده شد (بوکا و همکاران، 1392).

شکل (1): مدل مفهومی تحقیقبرگرفته از مدل (Antoncic and Hisrich, 2001)

1-6-  پرسش‌های تحقیق

پرسش اصلی تحقیق این است که از بین عوامل ساختاری ، رفتاری و محیطی مؤثر بر توسعة کارآفرینی درمنطقه ویژه اقتصادی امیرآباد، کدام‌یک اولویت بیشتری دارد؟

پرسش‌های فرعی تحقیق به این شرح می‌باشد:

(1) آیا عامل ساختاری بر توسعه کارآفرینی در منطقه ویژه اقتصادی بندر امیرآباد موثر می‌باشد؟

(2) آیا عامل محیطی  بر توسعه کارآفرینی در منطقه ویژه اقتصادی بندر امیرآباد  موثر می‌باشد؟

(3) آیا عامل رفتاری  بر توسعه کارآفرینی در منطقه ویژه اقتصادی بندر امیرآباد موثر می‌باشد؟

1-7- پیشینهپژوهش

در تحقیقی نشان داده شده است که بررسی عوامل موثر در تشویق به فعالیت‌های کارآفرینانه در میان کشاورزان نشان می‌دهد سه گروه عوامل یعنی ویژگی‌های کشاورزان، وضعیت مزرعه یا واحد تولیدی وعوامل محیطی دراین زمینه نقش و تأثیر دارند (یعقوبی و قاسمی، 1388).

در تحقیق دیگری با بررسی ارتباط بین ساختار سازمانی و کارآفرینی سازمانی مشخص شد که رابطة معنادار و معکوسی بین پیچیدگی ساختار سازمانی و کارآفرینی سازمانی وجود دارد، به این معنا که تفکیک واحدهای سازمانی، تعداد سطوح مدیریت و پراکندگی جغرافیایی سازمان با کارآفرینی سازمانی رابطه معکوس دارد. همچنین رابطه معنادار و معکوسی بین ساختار سازمانی و کارآفرینی سازمانی وجود دارد (عبدالملکی و همکاران، 1387).

نتایج تحقیق خنفیر و وکیلی (1382)، نشان داد که بین اعتماد و کارآفرینی سازمانی رابطة مستقیم و قوی وجود دارد. از این رو، ایجاد جو مبتنی بر اعتماد وهمدلی درسازمان‌ها عامل مهمی در رشد روحیة کارآفرینی درآنها می‌باشد.

مقیمی (1383)، در تحقیق خود موانع کارآفرینی درصنعت کشور را در قالب مدلی سه‌شاخه شامل موانع رفتاری، ساختاری و زمینه‌ای بررسی کرد. عوامل ساختاری تحقیق وی شامل ساختار سازمانی، استراتژی سازمانی، سیستم حقوق و دستمزد، سیستم ارزیابی عملکرد، سیستم مالی و بودجه‌ای، سیستم تحقیق و توسعه بود. عوامل رفتاری دربرگیرنده عواملی مانند فرهنگ سازمانی، تضاد و نقش، سبک رهبری، ویژگی‌های شخصیتی کارکنان و ویژگی‌های مدیران بود، و عوامل زمینه‌ای یا محیطی نیز شامل ارتباط با ارباب رجوع، ویژگی‌های محیطی و ارتباط با دولت بود.

چیذری و رسولی‌آذر (1387)، در تحقیق خود عوامل موثر بر موفقیت کارآفرینان را به دودسته، شخصی و محیطی تقسیم کردند. آنها خودشناسی، خودباوری، نواندیشی، نوگرایی، اعتقاد به کسب مهارت و قابلیت بیشتر و برتر، شناخت کامل از عوامل محیط اطراف خود، شناخت از ضعف‌های خود، ریسک‌پذیری، احساس تغییر در زندگی و نیاز به موفقیت را از عوامل شخصیتی و نوع تربیت، گرایش کسب وکار در خانواده، شرایط اقتصادی، بازار سرمایه، منابع مالی، حمایت از کارآفرینان، نظام ارزشی حاکم بر جامعه، وجود بازارهای مصرف، سطح رقابت موجود و وضعیت نوآوری و میزان ارزش‌مداری را از عوامل محیطی محسوب می‌کردند.

صمدی (1389)، درتحقیقی با عنوان بررسی راه‌های توسعه کارآفرینی در بخش تعاون و عوامل مؤثر بر آن، سه دسته عوامل زمینه‌ای (محیط اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی)، عوامل ساختاری (توانمندی‌ها، منابع و امکانات) و عوامل رفتاری (شخصیت، فرصت‌شناسی، خلاقیت و...) را بررسی کرد و به این نتیجه رسید که اگر چه هر سه عامل در کارآفرینی بخش تعاون مؤثر می‌باشند اما عوامل ساختاری (درون شرکتی) تأثیر بیشتری نسبت به عوامل زمینه‌ای و رفتاری دارند.

جوادی (1393)، در پژوهش خود که توسعه کارافرینی را با توجه به شاخص‌های رشد و ایجاد نوآوری بررسی کرده است، با مقایسه عوامل مؤثر در چهار حوزة فردی، شبکه‌ای، سازمانی و محیطی به این نتیجه دست یافت که عوامل محیطی یکی از مهم‌ترین عوامل توسعه کارآفرینی در سازمان می‌باشد.

محمد کریمی و صدقی بوکانی (1387)، در بررسی عوامل موفقیت کارآفرینان بخش تعاون به این نتیجه رسیدند که پشتکار برای رسیدن به موفقیت، مثبت‌اندیشی در زمینة حل مسائل و مشکلات، تمایل به کار و فعالیت، مسئولیت‌پذیری و تعهد در قبال خود و جامعه و شکیبایی و حوصله دربرخورد با مشکلات از مهم‌ترین عواملموفقیت کارآفرینی در بخش تعاون می‌باشند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که دو دسته از عوامل بیرونی و درونی در موفقیت کارآفرینان نقش دارند. از عوامل بیرونی می‌توان به سیاست‌های حمایتی دولت، موقعیت بازار، منابع مالی و دانش و اطلاعات لازم اشاره کرد؛ و از عوامل درونی یا شخصی موفقیت کارآفرینان می‌توان به مدیریت مالی، خصوصیات ویژه کارآفرین، فرآیند تولید و توانایی رقابت درعرصه بازار اشاره کرد ( یعقوبی و قاسمی، 1388).

کراتک و هوجت[1] کارآفرینی را به عنوان یک فرآیند نوآوری و تاسیس کسب‌وکار مخاطره‌آمیز تعریف کردند که چهار مؤلفه فرد، محیط، سازمان و فرآیند بر آن تاثیرگذار می‌باشد (دیواندری و همکاران، 1387).

عوامل موثر بر ایجاد و رشد موسسات کارآفرین به سه مرحله به این شرح تقسیم شده است: (1) طرح‌ریزی و متغیرهای روان‌شناختی و شخصیت‌شناسی افراد، (2) مهارت‌های تجاری و مدیریتی کارآفرینان و سرمایه اولیه و (3) فرصت‌هایی که در قبال بازارها، دسترسی به سرمایه و وام، قوانین عمومی و نیروی کار ماهر پدید می‌آیند. عوامل اقتصادی، فرهنگی، روان‌شناختی و ترکیب عوامل تولید در بروز و ایجاد کارآفرینی موثر است ( منصوری، 1387).

لیتونن مشخصه‌های توانایی خطرپذیری، نوآوری، دانش در زمینه فنون کار، بازار و بازاریابی، مهارت‌های کسب‌وکار و توانایی همکاری، برداشت خوب نسبت به کسب‌وکار و توانایی شکار فرصت‌ها را تبیین‌کننده فرایند کارآفرینی می‌داند. بهترین شیوه تقویت کارآفرینی، ایجاد نهادها و موسسات است به عبارت دیگر، برنامه‌های دولتی نقش کمتری در زمینة کارآفرینی دارند (منصوری، 1387).

2- روش تحقیق

این تحقیق از نظر روش گردآوری داده‌ها پژوهش توصیفی از نوع زمینه‌یابی و از نظر هدف یعنی رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر توسعه کارآفرینی در منطقه ویژه اقتصادی بندر امیر آباد، کاربردی می باشد.

2-1- جامعه آماری و روش نمونه‌گیری

جامعه آماری این تحقیق شامل گروه‌های‌مختلفی مانند کشتیرانی‌ها، بهره‌بردارهای بندری، شرکت‌های باربری و حمل‌ونقلی، صاحبان کالا، ترخیص‌کاران، سرمایه‌گذاران، کارشناسان و صاحب‌نظران اداری بنادر و دریانوردی بندرامیرآباد و سایر کارآفرینان می‌باشد. با توجه به عدم دسترسی به همه گروه‌ها، با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای تعدادی از گروه‌ها به‌صورت تصادفی انتخاب شدند که  تعداد آنها 80 نفر برآورد شد.

نمونه آماری مناسب برای تحقیق بر اساس جدول کرجسی و مورگان با جامعه محدود و در سطح خطای 05/0، تعداد 60 نفر محاسبه شد. از این رو، به منظورگردآوری داده‌ها، پرسشنامه پژوهش بین 60 نفر از صاحب‌نظران و متخصصین در حوزه‌های مختلف سرمایه‌گذاری، شرکت‌های کارآفرین و کارشناسان  مستقر در منطقه ویژه اقتصادی بندر امیرآباد به صورت تصادفی توزیع شد. با توجه به تعداد اندک افراد در دسترس از خوشه‌های انتخاب‌شده غیر از گروه (حوزه) سرمایه‌گذاران، بقیة گروه‌ها تحت یک عنوان و در قالب سایر کارآفرینان و صاحب‌نظران شناخته شد. در نتیجه پرسشنامه به دو بخش سرمایه گذاران و سایرین تفکیک گردید.

2-2- روش و ابزار گرد‌آوری داده‌ها

روش گردآوری داده­های این تحقیق به صورت کتابخانه‌ای، مصاحبه غیر ساختارمند و میدانی می‌باشد. در روش کتابخانه‌ای کتب، مقالات و مطالعات مربوط به تحقیق بررسی شد. در مصاحبه‌ها از روش مصاحبه غیرساختارمند و اخذ دیدگاه برخی کارآفرینان، صاحب‌نظران وکارشناسان مرتبط (خبرگان) درخصوص موضوع تحقیق استفاده شد. داده‌های مربوط به جامعه آماری ازطریق پرسشنامه جمع‌آوری شد. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه محقق‌ساخته پنج گزینه‌ای طیف لیکرت می‌باشد که روایی یا اعتبار و پایایی یا اعتماد آن مورد تأیید قرار گرفت. اعتبار محتوایی توسط چند نفر از صاحب‌نظران انجام شد که بیانگر مناسب بودن پرسشنامه بود و پایایی کلی پرسشنامه نیز با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ طبق جدول (2) بررسی و تأیید شد.

جدول (1): تعداد پرسش‌های هر مولفه

جدول(2): ضریب آلفای کرونباخ پرسشنامه

3- تجزیه و تحلیل داده‌ها

تجزیه و تحلیل داده­ها در دو بخش آمار توصیفی و آمار استنباطی انجام شد. به منظور بیان توصیفی داده­ها از روش آمار توصیفی شامل فراوانی، درصد فراوانی نسبی و فراوانی تجمعی به تحلیل ویژگی‏های جامعه پرداخته شد و در رسم نمودارها از Excel و از مقیاس­های اندازه­گیری نوع لیکرت استفاده شد. با توجه به اینکه در پژوهش‌هایی که در سطح مقیاس‌های اسمی ‌و رتبه‌ای اجرا می‌شوند، برای تجزیه و تحلیل اطلاعات باید از آزمون‌های ناپارامتریک شود و آزمون‌های زیادی برای این امر وجود دارد که براساس نوع تحلیل و مقیاس اندازه‌گیری می‌توان دست به انتخاب زد، در این خصوص از آزمون تحلیل واریانس دو عاملی فریدمن استفاده شد. یعنی برای تجزیه و تحلیل داده‌های جمع‌آوری‌شده از طریق پرسشنامه، داده‌ها وارد نرم‌افزار SPSS شد و از روش فریدمن جهت رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر توسعه کارافرینی داده­ها استفاده گردید.

3-1- سوال اصلی تحقیق

سوال اصلی تحقیق حاضر این بود که از بین عوامل ساختاری ، رفتاری و محیطی مؤثر بر توسعه کارآفرینی  درمنطقه ویژه اقتصادی بندرامیرآباد کدامیک اولویت نخست را دارد؟ در اینجا پاسخ تفصیلی این سوال در دو حوزه سرمایه‏گذاران و سایرکارآفرینان و صاحب‌نظران در قالب جدول (3) و (4) ارائه شده است.

جدول (3): عوامل اصلی مؤثر بر توسعه کارآفرینی در حوزه سرمایه‏گذاری

جدول (4): عوامل اصلی مؤثر بر توسعه کارآفرینی در سایرکارآفرینان و صاحب‌نظران

طبق جدول (3)، از منظر سرمایه‏گذاران، از بین سه عامل ساختاری، رفتاری و محیطی، عامل رفتاری با میانگین 473/3 بیشترین تاثیر را بر توسعه کارآفرینی در منطقه ویژه اقتصادی بندر امیرآباد دارد. بعد از عامل رفتاری به‏ترتیب عوامل ساختاری و محیطی در رتبه‏های دوم و سوم قرار دارند.

طبق جدول (4)، از دیدگاه سایر کارآفرینان، از بین سه عامل ساختاری، رفتاری و محیطی، عامل ساختاری با میانگین 692/3 بیشترین تاثیر را بر توسعه کارآفرینی در منطقه ویژه اقتصادی بندر امیرآباد دارد. بعد از عامل ساختاری به‏ترتیب عوامل رفتاری و محیطی در رتبه‏های دوم و سوم قرار دارند.

3-2- سؤالات فرعی تحقیق

3-2-1- سوال فرعی اول

در تحقیق حاضر سوال فرعی اول این بود که آیا عامل ساختاری بر توسعه کارآفرینی در منطقه ویژه اقتصادی بندر امیرآباد تأثیر دارد؟

در جدول (5) میانگین امتیازات مربوط به پرسش‌ها 24/3 می‌باشد، و نشان می‌دهد که از نظر پاسخ‏دهندگان تاثیر عمده شاخص‏ها بر توسعه کارآفرینی بالای عدد 3 یعنی مقدار متوسط رو به بالا می‏باشد. بنابراین می‏توان گفت در حوزة سرمایه‌گذاران، عامل ساختاری بر توسعه کارآفرینی در منطقه ویژه اقتصادی بندر امیرآباد تأثیر دارد.

جدول(5): اطلاعات عامل ساختاری در حوزه سرمایه‌گذاران

در جدول (6) میانگین امتیازات مربوط به پرسش‌ها 29/3 می‌باشد، که نشان می‏دهد از نظر پاسخ‏دهندگان تاثیر عمده شاخص‏ها بر توسعه کارآفرینی بالای عدد 3 یعنی مقدار متوسط رو به بالا می‏باشد. بنابراین می‏توان گفت در حوزة سایرکارآفرینان و صاحب‌نظران، عامل ساختاری بر توسعه کارآفرینی در منطقه ویژه اقتصادی بندر امیرآباد تأثیر دارد.

جدول (6): اطلاعات عامل ساختاری در حوزه سایر کارآفرینان و صاحب‌نظران

3-2-2- سوال فرعی دوم

در تحقیق حاضر سوال فرعی دوم این بود که آیا عامل رفتاری بر توسعه کارآفرینی در منطقه ویژه اقتصادی بندر امیراباد موثر می‌باشد؟

در جدول (7) میانگین امتیازات مربوط به سوالات 47/3 می‌باشد، که نشان می‏دهد از نظر پاسخ‏دهندگان تاثیر عمده شاخص‏ها بر توسعه کارآفرینی بالای عدد 3 یعنی مقدار متوسط رو به بالا می‏باشد. بنابراین می‏توان گفت در حوزة سرمایه‌گذاران، عامل رفتاری بر توسعه کارآفرینی در منطقه ویژه اقتصادی بندر امیرآباد اثرگذار می‌باشد.

جدول (7): اطلاعات عامل رفتاری در حوزه سرمایه‌گذاران

جدول (8): اطلاعات عامل رفتاری در حوزه سایر کارآفرینان و صاحب‌نظران

در جدول (8) میانگین امتیازات مربوط به سوالات 22/3 می‌باشد که نشان می‏دهد از نظر پاسخ‏دهندگان تاثیر عمده شاخص‏ها بر توسعه کارآفرینی بالای عدد 3 یعنی مقدار متوسط رو به بالا می‏باشد. بنابراین می‏توان گفت در حوزه سایر کارآفرینان و صاحب‌نظران نیز عامل رفتاری بر توسعه کارآفرینی در منطقه ویژه اقتصادی بندر امیرآباد اثرگذار می‌باشد.

3-2-3- سوال فرعی سوم

در تحقیق حاضر سوال فرعی سوم این بود که آیا عامل محیطی بر توسعه کارافرینی در منطقه ویژه اقتصادی بندر امیراباد مؤثر می‌باشد؟

در جدول (9) میانگین امتیازات مربوط به پرسش‌ها 1/3 می‌باشد که نشان می‏دهد از نظر پاسخ‏دهندگان تاثیر عمده شاخص‏ها بر توسعه کارآفرینی بالای عدد 3 یعنی مقدار متوسط رو به بالا می‏باشد. بنابراین می‏توان گفت در حوزه سرمایه‌گذاران، عامل محیطی بر توسعه کارآفرینی در منطقه ویژه اقتصادی بندر امیرآباد اثرگذار می‌باشد.

جدول (9): اطلاعات عامل محیطی در حوزه سرمایه‌گذاران

در جدول (10) پرسش‌های مربوط به عامل محیطی در حوزه سایر کارآفرینان ارائه شده است. میانگین امتیازات مربوط به پرسش‌ها 10/3 است که نشان می‏دهد از نظر پاسخ‏دهندگان تاثیر عمده شاخص‏های محیطی بر توسعه کارآفرینی بالای عدد 3 یعنی مقدار متوسط رو به بالا می‏باشد. بنابراین می‏توان گفت در این حوزه نیز عامل محیطی بر توسعه کارآفرینی در منطقه ویژه اقتصادی بندر امیرآباد اثرگذار می‌باشد.

جدول (10): اطلاعات عامل محیطی در حوزه سایر کارآفرینان و صاحب نظران

در جدول (11) نتایج مربوط به انجام آزمون فریدمن در رتبه‏بندی مولفه‌های ساختاری در حوزه سرمایه‏گذاران، ارائه و اولویت هر عامل تعیین شده‏ است. طبق داده‌های جدول (11) عامل حمل‌ونقل دریایی از میان مولفه‌های ساختاری به لحاظ تأثیر بر توسعه کارآفرینی در منطقه، اولویت اول را دارد.

جدول (11): آزمون فریدمن در ارتباط با رتبه‌دهی مولفه‌‌های ساختاری در حوزه سرمایه‏گذاران

در جدول (12) نتایج مربوط به انجام آزمون فریدمن در ارتباط با رتبه‏بندی مولفه ساختاری در حوزه سایر کارآفرینان، ارائه و اولویت هر عامل تعیین شده‏ است. طبق داده‌های جدول (12) عامل تجهیزات بندری و سایر زیرساخت‌ها (زمین، جاده و دسترسی به انرژی) در ارتباط با توسعة کارآفرینی در منطقه، از میان مولفه‌های ساختاری اولویت اول را دارد.

جدول (12): آزمون فریدمن در ارتباط با رتبه‌دهی مولفه‌های ساختاری در حوزه سایر کارآفرینان و صاحب‌نظران

در جدول (13) اولویت هر شاخص در مولفه رفتاری بر اساس رتبه فریدمن تعیین شده است. طبق داده‌های جدول (13) عامل انگیزة کارآفرینان از میان مولفه‌های رفتاری به لحاظ تأثیر در افزایش میزان اشتغال و تولید رتبة اول را دارد.

جدول (13): آزمون فریدمن در ارتباط با رتبه‌دهی مولفه‌های رفتاری در حوزه سرمایه‌گذاران

در جدول (14) نتایج مربوط به انجام آزمون فریدمن در رتبه‏بندی مولفه رفتاری در حوزه سایر کارآفرینان و صاحب‌نظران ارائه و اولویت هر عامل تعیین شده است. طبق داده‌های جدول (14) عامل انگیزه کارآفرینان از میان مولفه‌های رفتاری به لحاظ تأثیر در افزایش میزان اشتغال و تولید رتبة اول را دارد.

جدول (14) آزمون فریدمن در ارتباط با رتبه‌دهی مولفه‌های رفتاری در حوزه سایر کارآفرینان و صاحب‌نظران

در جدول (15) نتایج مربوط به انجام آزمون فریدمن در رتبه‏بندی مولفه محیطی در حوزه سرمایه‏گذاران، ارائه و اولویت هر عامل تعیین شده‏ است. طبق داده‌های جدول (15) عامل اقتصاد کشورهای حوزه حاشیه خزر (CIS) به لحاظ تأثیر در کارآفرینی و توسعه در منطقه، ربتة اول را دارد.

جدول (15): آزمون فریدمن در ارتباط با رتبه‌دهی مولفه‌های محیطی در حوزه سرمایه‌گذاران

در جدول (16) نتایج مربوط به انجام آزمون فریدمن در رتبه‏بندی مولفه محیطی در حوزه سایرکارآفرینان وصاحب نظران، ارائه و اولویت هر عامل تعیین شده است. طبق داده‌های جدول (16) عامل اقتصاد کشورهای حوزه حاشیه خزر (CIS) رتبه اول را در کارآفرینی و توسعه آن دارد.  

جدول (16): آزمون فریدمن در ارتباط با رتبه‌دهی مولفه‌های محیطی در حوزه سایر کارآفرینان و صاحب‌نظران

4- نتیجه‌گیری

نتایج تحقیق نشان داد میانگین سه عامل اصلی در هر دو حوزة سرمایه‏گذاران و سایر کارآفرینان و صاحب‌نظران بالای عدد سه یعنی بالای متوسط می‏باشد که بیانگر اثرگذاری عوامل ساختاری، رفتاری و محیطی بر توسعه کارآفرینی در منطقه ویژه اقتصادی بندر امیرآباد می‏باشد. در حوزه سرمایه‏گذاران، عوامل رفتاری، ساختاری و محیطی به ترتیب دارای رتبه‌های اول، دوم و سوم می‌باشند. اما در حوزه سایر کارآفرینان عوامل ساختاری، رفتاری و محیطی به ترتیب دارای رتبه‏های اول، دوم و سوم می‌باشند.

پیشنهادات:

با توجه به نتایج این پژوهش پیشنهاد می‌شود:

 الف - در ارتباط با مولفه‌های ساختاری: (1) به حمایت مالی از کارآفرینان بیشتر از گذشته توجه شود، (2) بانک‌های عامل با جدیت بیشتری در تأمین انتظارات کارآفرینان تلاش کنند و (3) نسبت به ایجاد مراکز توسعه و پارک‌های علم و فناوری توجه ویژه شود.

ب- در ارتباط با مولفه‌های رفتاری: (1) سایر سازمان‌ها و دستگاه‌های اجرایی در رفع موانع فعالیت کارآرفرینان همکاری و تلاش بیشتری کنند.

ج- در ارتباط با مولفه‌های محیطی: (1) لازم است نسبت به ایجاد مراکز ترویج و مشاوره فنی و اقتصادی کارآفرینی اقدام شود، (2) صندوق‌های حمایت از کارآفرینان تأسیس شود و (3) از سیاست‌های مساعد دولت در جهت امنیت سرمایه‌گذاران و کارآفرینان در راستای توسعه کارآفرینی حمایت جدی شود.